Kan Europa zonder de Amerikanen de veiligheid van Oekraïne garanderen?

De ontnuchterende boodschap van de Amerikaanse minister van Defensie afgelopen woensdag kwam hard aan in Europa. Oekraïne moet door Rusland bezet grondgebied wat hem betreft opgeven en kan het lidmaatschap van de NAVO wel vergeten. Veiligheidsgaranties voor Oekraïne zouden door Europese militairen kracht worden bijgezet; er gaan geen Amerikanen naar de grens met Rusland.

De dag na zijn uitspraken benadrukte minister Hegseth dat Amerika nog veel waarde hecht aan de NAVO, maar dat Europa wel meer zal moeten bijdragen en dat het tijd is om te onderhandelen met Poetin over vrede. De Amerikaanse vicepresident JD Vance kwam op zijn beurt met een tegenstrijdige boodschap. Hij sloot een Amerikaanse militaire bijdrage juist niet uit als Moskou een langdurig vredesakkoord weigert.

Er is kortom nog veel onduidelijk, maar het roept wel de vraag op of Europa militair in staat is om op eigen kracht geloofwaardige veiligheidsgaranties te geven aan Oekraïne.

“Nee”, zegt oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif resoluut. Hij noemt als voorbeeld de gebrekkige nucleaire afschrikking van Europa. “Groot-Brittannië en Frankrijk hebben samen nog geen 200 kernwapens, Rusland meer dan 5000.”

De Kruif haalt ook de evacuatie van de Afghaanse hoofdstad Kabul aan, in de zomer van 2021. Europese NAVO-landen waren volgens hem voor grote transportvliegtuigen en inlichtingen via satellietcommunicatie afhankelijk van de Amerikanen. “Als Amerika niet meedoet, missen we een commandostructuur die alles aan elkaar knoopt, met de juiste inlichtingen op de juiste plaats en tijd.”

Bovendien zijn er voor een geloofwaardige militaire afschrikking aan de lange Russisch-Oekraïense grens volgens De Kruif al snel 200.000 militairen nodig. “Die moeten ook nog eens om de vier of zes maanden worden afgelost.” De oud-generaal heeft grote twijfels of het Canada en de Europese NAVO-landen zou lukken om zo’n missie op poten te zetten zonder de Amerikanen.

Over de militaire rol van Nederland in de NAVO is De Kruif ook duidelijk. “Wij hebben geen militair voortzettingsvermogen, we missen munitie en reserveonderdelen.”

Nederland blijft in elk geval voorlopig militairen leveren aan de NAVO-missie in Litouwen, bevestigt minister Brekelmans van Defensie. Dat zijn er nu zo’n 300 en worden er misschien meer, zei hij vandaag.

Ook hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga ziet dat Europese NAVO-landen militair afhankelijk zijn van de VS, maar wijst erop dat de Europese defensie-industrie langzaam maar zeker groter wordt. “En Oekraïne produceert inmiddels 40 procent van zijn munitie in eigen huis.”

Belangrijker is volgens hem dat de Amerikaanse politieke steun voor Oekraïne lijkt weg te vallen. “Trump is iemand die niet gelooft in internationale instituten en op weg is naar een imperialistisch buitenlands beleid. Daar hebben wij niets mee te winnen.”