Polonia by Stanisław Wyspiański (1892)

by ANEMIC_TWINK

6 comments
  1. No, this is too much. They even push this gay rainbow on Wyspiański. /s

  2. Husaria LGBT and baby adoption for femboys ftw /lol

  3. >W 1892 roku Władysław Łoziński, konserwator rządowy, przewodniczący komitetu restauracji łacińskiej katedry we Lwowie, uzyskał zgodę austriackiego Ministerstwa Oświaty i Wyznań Religijnych na rozpisanie konkursu na zaprojektowanie witraży do prezbiterium tejże katedry. W czerwcu tego samego roku Łoziński wskazał tematy i treści dla poszczególnych scen, które miały być ściśle związane z historią Lwowa. Dokonał też wyboru artystów z odpowiednim doświadczeniem w projektowaniu witraży: Józef Mehoffer miał zaprojektować witraż ze sceną „Założenie kamienia węgielnego pod budowę katedry lwowskiej przez króla Kazimierza Wielkiego”, Julian Makarewicz lub Stanisław Kaczor-Batowski witraż z tematem „Pojawienie się św. Jana z Dukli nad Lwowem oblężonym przez Tatarów i Kozaków”, zaś Stanisław Wyspiański scenę „Śluby Jana Kazimierza przed cudownym obrazem w 1656 roku”.

    >Dwudziestotrzyletni wówczas Wyspiański przyjął zaproszenie do pracy z radością i wielkim entuzjazmem. Jego koncepcja zakładała dwu-strefowość kompozycji, zgodnie z podziałami gotyckich okien w prezbiterium katedry. Część górną miała wypełnić scena wizyjna: Matka Boska pochylająca się w kierunku omdlewającej Polski-Męczennicy, otoczonej postaciami płaczków. Natomiast kompozycja dolna, realistyczna, ukazywała scenę ślubów króla Jana Kazimierza przed obrazem Bogarodzicy w 1656 roku w katedrze lwowskiej. W dniu 24 maja 1894 roku Wyspiański wysłał część górną witraża, zatytułowaną *Polska w 1656 roku*, na Powszechną Wystawę Krajową do Lwowa; dolną część ukończył dopiero 31 lipca. Projekt nie został zaaprobowany przez komitet restauracji katedry i cofnięto zgodę na jego realizację w szkle.

    >W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie znajduje się wykonany przez Wyspiańskiego w technice olejnej projekt witraża, jak również zespół rysunków i pasteli przygotowawczych do tego dzieła, a także pastelowa replika namalowana na zlecenie Juliana Nowaka.

    >*Magdalena Laskowska*

    [Polonia. Design of the Stained Glass Window ‘The Vows of John Casimir’ for the Window of the Presbytery of the Lviv Cathedral (upper part) – zbiory.mnk.pl](https://zbiory.mnk.pl/en/search-result/catalog/98386)

  4. >W roku 1892 władze kościelne zamówiły dwa witraże do okien prezbiterium XIV-wiecznej katedry łacińskiej we Lwowie. Miały być poświęcone monarchom związanym z dziejami miasta i świątyni – Kazimierzowi Wielkiemu, królowi polskiemu w latach 1333–1370 oraz Janowi Kazimierzowi Wazie, panującemu w latach 1648–1668. Witraż upamiętniający średniowiecznego władcę zaprojektował Józef Mehoffer. Wyspiański wykonał projekt przedstawienia do drugiego okna. Tematem kompozycji uczynił *Śluby Jana Kazimierza*, wydarzenie z czasów wojny ze Szwecją, które miało miejsce w katedrze lwowskiej w 1656 roku. Król sam kierował obroną państwa stojąc na czele zawiązanej konfederacji, której szeregi wypełniali głównie chłopi. Cofając się pod naporem armii wroga dotarł do Lwowa. 1 kwietnia 1656 roku modlił się w katedrze o pomyślne zakończenie wojny. W tej intencji złożył śluby, obiecując wprowadzić reformy dla poprawienia doli chłopów. Na koniec zawierzył ojczyznę opiece Matki Boskiej obwołując ją Królową Korony Polskiej.

    >Wyspiański wykonał olejny projekt witraża (MNK). Podzielił kompozycję na dwie strefy. W dolnej przedstawił króla klęczącego przed ołtarzem, w otoczeniu hetmanów i przedstawicieli wszystkich stanów, modlącego się do Matki Boskiej o odwrócenie nieszczęść, które spadły na Rzeczypospolitą w XVII wieku. W górnej części okna ukazał wizyjny, wstrząsający obraz konającej ojczyzny. 

    >Prezentowany pastel jest autorską repliką tego fragmentu witraża. W zamyśle artysty, stanowił on bowiem główny ideowy i plastyczny motyw kompozycji. *Polonia* jest projekcją objawienia doznanego przez monarchę. Wyobraża personifikację ojczyzny w szkarłatnym płaszczu zdobionym białymi orłami, z mieczem przytwierdzonym do pasa, osuwającą się z opuszczonymi bezsilnie ramionami, z wyrazem bólu na twarzy. Otaczają ją przerażone postaci reprezentujące trzy pokolenia narodu. Tragizm sceny podkreśla ekspresja kompozycji – silne zdynamizowanie Polonii, żywa gestyka towarzyszących jej osób, replikowana niespokojnymi, diagonalnymi liniami ciernistych powojów, kwiatów i wyciągniętych ku Madonnie ramion płaczków błagających o litość i ratunek. Działanie dynamicznych form wzmacnia kolorystyka kształtowana dużymi, wyrazistymi plamami nasyconych barw z wybijającą się, mocną plamą czerwieni rozwianego królewskiego płaszcza.

    >Kompozycja Wyspiańskiego, malarska, nowatorska, zdradzająca wpływy postimpresjonizmu francuskiego, zrywała z kanonem europejskiego witrażownictwa kościelnego wywodzącego się ze średniowiecza, w którym temat był dzielony na wiele scen komponowanych w obrębie kwater tworzonych przez elementy konstrukcyjne okna.

    >Artysta intencjonalnie położył akcent na postaci konającej ojczyzny, znajdując analogię pomiędzy sytuacją Polski z połowy XVII i końca XIX wieku. Replikę wykonał specjalnie na Wielką Wystawę Krajową we Lwowie, odbywającą się w 1894 roku. Chciał wstrząsnąć sumieniem rodaków, którym niewola przestawała ciążyć, którzy od czasu ostatniego powstańczego zrywu w roku 1863 zdawali się zaniechać myśli o odzyskaniu niepodległości. Organizatorzy wystawy, spodziewając się wizyty cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa I i obawiając się skandalu politycznego, nie wystawili dzieła. 

    >Także władze kościelne odrzuciły projekt, podając za powód względy estetyczne. *De facto* nie zaakceptowały go ze względów ikonograficznych i politycznych. Witraż nie został zrealizowany. Pozostały kartony i literacka wersja dzieła, krótki dramat *Królowa Korony Polskiej*, w którym Wyspiański, zgodnie z wyznawaną ideą *correspondance des art* (łączności i odpowiedniości wszystkich rodzajów sztuki), oddał słowem to, co stworzył w malarskiej wizji.

    >*Wacława Milewska*

    [Polonia. Fragment projektu witraża „Śluby Jana Kazimierza” dla katedry łacińskiej we Lwowie, [1892-1894] – imnk.pl](http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=XX076)

Comments are closed.