KALENDARIUM. 3 sierpnia 1775 roku caryca Katarzyna II wydała manifest likwidujący Zaporożską Sicz i zakazujący używania samej nazwy zaporoskich Kozaków. Dokument uzasadniał decyzję „nieposłuszeństwem wobec najwyższych rozkazów” i „postępkami własnymi Kozaków”. Już wcześniej, na początku czerwca 1775 roku, wojska rosyjskie pod dowództwem generała Piotra Tekielego, powracające z wojny rosyjsko-tureckiej, otoczyły Nową (Pidpilnieńską) Sicz potężnymi siłami: dziesięcioma pułkami piechoty, trzynastoma kozackimi, ośmioma kawalerii, dwudziestoma husarskimi i siedemnastoma szwadronami pikinierów. Kisz otaman Petro Kalnyshewsky zwołał radę. Po burzliwej dyskusji, w której głos zabierali duchowni i starszyzna, postanowiono poddać się bez walki, obawiając się rzezi i odwetu na rodzinach, pamiętając tragedię Baturyna z 1709 roku.
Manifest formalnie zakończył istnienie Zaporożskiej Hosty. Rosja uznała ją za strukturę anarchiczną i niebezpieczną. Powód był jednak głębszy: po zwycięstwie Rosji nad Imperium Osmańskim i traktacie w Küçük Kaynarca zmalało zagrożenie tatarskie, a Zaporożcy – niepotrzebni jako strażnicy pogranicza – stali się przeszkodą w planach kolonizacji Noworossii.
Po likwidacji Siczy część Kozaków wcielono do osad wojskowych lub zamieniono w chłopów pańszczyźnianych na ziemiach guberni Noworosyjskiej i Azowskiej. Arystokracja kozacka otrzymała tytuły szlacheckie i nadania ziemskie, wchodząc w szeregi rosyjskiego dworianstwa. Hetman Petro Kalnyshewsky został zesłany na Wyspy Sołowieckie, gdzie spędził resztę życia, dożywając według przekazów 112 lat.
Znaczna grupa Kozaków – od 5 do 10 tysięcy – uciekła do delty Dunaju, gdzie na ziemiach Imperium Osmańskiego założyli Sicz Dunajską. Inni szukali schronienia w monarchii habsburskiej, a według legendy nawet na Malcie. W późniejszych latach książę Grigorij Potiomkin próbował skłonić ich do powrotu, obiecując ziemie i służbę wojskową, ale większość odmówiła.

KatarzynaWielka #SiczZaporoska #Zaporożcy #1775 #HistoriaUkrainy #CzasyCarycy #NowaRosja #Potemkin #PetroKalnyshewsky #Cossacks #LikwidacjaSiczy #DunajskaSicz #AutonomiaKozacka #Kozaczyzna #Historia #KalendariumHistoria #Wolność #Geopolityka