Enabel-landendirecteur David Leyssens kreeg donderdag van het Burundese ministerie van Buitenlandse Zaken te horen dat hij voortaan persona non grata is in Burundi. Leyssens kreeg 48 uur de tijd om het land te verlaten. Enabel-ceo Jean Van Wetter bevestigt het nieuws aan De Standaard en zegt dat het “als een schok’” komt.
Directe aanleiding voor het incident: afgelopen weekend plaatste Leyssens een journalistiek artikel zonder verder commentaar op zijn Linkedin-profiel. Het ging om een analyse van het Zuid-Afrikaanse weekblad The Continent over de brandstoftekorten in Burundi. Het land kampt al jaren met grote brandstofproblemen die aanleiding geven tot zware economische problemen, werkloosheid en hyperinflatie.
Antoine Kaburahe, een Burundese journalist die in België woont, vindt het vreemd dat Leyssens zo zwaar gestraft wordt. Op zijn nieuwssite Iwacu schrijft Kaburahe dat Leyssens allerminst beschouwd kan worden als een digitale activist – “hij plaatst amper iets op sociale media” – en wijst erop dat het geplaatste artikel niet meer dan een beschrijvende analyse is van de economische problemen in Burundi.
In het artikel staat geen kritisch woord over huidige president Évariste Ndayishimiye. In juni, tijdens fel gecontesteerde parlementsverkiezingen, haalde de presidentiële partij CNDD-FDD nog een monsterscore van 96,51 procent. De politieke vrijheden in het land komen steeds meer onder druk.
Oorlogsregio
De sanctie tegen de Enabel-directeur is ook opmerkelijk omdat België een van de belangrijkste donoren is van Burundi. In 2024 sloot ons land een bilateraal ontwikkelingsakkoord af met Burundi waarbij gedurende vier jaar 75 miljoen euro wordt geïnvesteerd: voornamelijk in projecten die te maken hebben met gezondheid, onderwijs en landbouw.
Tot voor donderdag waren de betrekkingen tussen België en Burundi relatief goed. Minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés) had eind april in het land nog een ontmoeting met president Ndayishimiye. Door constructieve relaties met Burundi uit te bouwen, hoopte Prévot meer invloed te krijgen op de oorlogssituatie in Oost-Congo. Burundi heeft troepen in de regio die meevechten met het Congolese regeringsleger.
De vraag is of er na de uitwijzing van de Enabel-directeur nog sprake kan zijn van constructieve relaties. In een eerste reactie zegt Prévot dat hij de Burundese ambassadeur in Brussel op het matje heeft geroepen om hem duidelijk te maken dat België de maatregel “als disproportioneel beschouwt”.
In een officiële verklaring bedankt Prévot Enabel-directeur Leyssens “die zich jarenlang heeft ingezet voor tastbare resultaten op het terrein”.
Prévot wil ook snel een gesprek hebben over de toekomst van de Belgische ontwikkelingssamenwerking in Burundi. “Er werd contact opgenomen met de Burundese autoriteiten om de impact van de beslissing op de uitvoering van het gouvernementele samenwerkingsprogramma te bespreken.”
Voorlopig lijkt België niet meteen van plan om die hulp op te zeggen. Wel zegt Enabel-ceo Van Wetter aan De Standaard dat er op z’n minst “een reflectie moet komen” over de bilaterale hulp.
De Burundese demarche is geen goed nieuws voor de Belgische positie in de Grote Meren. Vorig jaar besloot Rwanda alle diplomatieke betrekking met België op te blazen vanwege Prévots kritiek op de militaire betrokkenheid van Kigali in de Oost-Congolese oorlog. Nu hangt er opnieuw een diplomatiek conflict in de lucht met een land dat een belangrijke impact heeft op de situatie in Oost-Congo.
LEES OOKMinister Prévot op vredespad in Oost-Congo: “Wij zijn niet tegen Rwanda, wij zijn voor het internationale recht”