“De ervaring in het buitenland leert dat halfslachtige maatregelen totaal niet werken”, zegt minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) in een gesprek met De Standaard. “Maatregelen waarbij bijvoorbeeld op een stuk van een terras wel mag worden gerookt, hebben weinig effect, want zien roken doet roken. Dus moet je dat gewoon uit het zicht van de mensen houden.”
Volgens de meest recente gezondheidsenquête van Sciensano rookt vandaag 17,6 procent van de Belgische bevolking, waarvan 12,8 procent dagelijks. Dat aantal daalt. Tegelijk wint vapen aan populariteit. In 2023-2024 gaf 21,7 procent van de bevolking aan ooit een e-sigaret te hebben geprobeerd; 6,3 procent gebruikt ze momenteel.
Shishabars moeten dicht
De ambitie van de regering om tegen 2040 een rookvrije generatie te hebben, vraagt dat er een tandje wordt bijgestoken. De volgende stap in dat traject is een verbod vanaf 2027 op roken en vapen op terrassen, of in de nabijheid van terrassen. Die ‘nabijheid’ werd na overleg met de horecasector niet in een precies aantal meters uitgedrukt; het uitgangspunt is dat de mensen op het terras geen last mogen hebben van de sigarettenrook.
Daarnaast komt er een verbod op aparte rookkamers, in de horeca of de luchthaven, en een ban op zaken waar exclusief gerookt wordt, zoals een sigarenclub of shishabar. Dat betekent dat shishabars de deuren zullen moeten sluiten of zich moeten omturnen tot gewone horecazaken.
© Kristof Vadino
Roker is aansprakelijk
Een heikel punt bij zo’n regeling is de handhaving. De horeca-uitbater heeft geen zin om voor politieagent te spelen. “Daarom zijn we voor zo’n pragmatisch mogelijke oplossing gegaan”, zegt Vandenbroucke. Een uitbater zal er alles aan moeten doen om het rookverbod zo goed mogelijk te laten respecteren. Zo zal hij aansprakelijk zijn voor voldoende signalisatie en mag hij geen elementen in zijn horecazaak hebben die tot roken kunnen aanzetten, zoals asbakken. Verwacht wordt ook dat hij een klant aanspreekt als iemand rookt. Als de uitbater er alles aan doet om het rookverbod te respecteren, riskeert hij geen boete of sanctie.
LEES OOK.Experts worstelen met mogelijk verbod op vapesmaakjes: “Het zal een moeilijke evenwichtsoefening zijn”
De roker zal zelf wel altijd verantwoordelijk worden gesteld en riskeert bij overtreding een boete van 208 tot 8.000 euro – die boete geldt al bij overtreding van de huidige rookverboden.
Aangezien zo’n verbod moeilijk te handhaven is tijdens een kermis, festival of braderie, wordt het lokale overheden mogelijk gemaakt om in die periode de maatregelen tijdelijk aan te passen.
In Europa geldt vandaag alleen in Zweden een volledig rookverbod op terrassen. Spanje heeft ook plannen om een volledig verbod in te voeren.