In Katwijk, een ‘kustplaats met karakter’, kwam de droom van extreemrechts even uit

Volgens De Telegraaf was Katwijk als het kleine dorp van Asterix, met onverschrokken Galliërs die dapper weerstand boden aan de machtige Romeinen. Een absurde vergelijking, maar u wist al dat het rare jongens zijn aan de Basisweg in Amsterdam.

Op woensdagavond werd een vreedzaam protest van vijftien pro-Palestinademonstranten aangevallen door honderden extreemrechtse hooligans. Het protest was op zijn beurt gericht tegen een viering van ‘Christenen voor Israël’ in een Katwijkse kerk, want christenen schijnen enorm veel te voelen voor Israël. Gehuld in Israëlische vlaggen, die men daar blijkbaar op zolder heeft liggen, trok een knokploeg door het dorp om de demonstranten in elkaar te slaan. Langs de weg stonden bewoners likkebaardend de boel te filmen; een gezette zestiger maakt vanaf zijn elektrische fiets een Hitlergroet. Met recht een ‘kustplaats met karakter’, zoals de gemeenteslogan luidt.

Door extreemrechtse politici en journalisten werd juichend gereageerd op het geweld in Katwijk. ‘I love Katwijk’ tweette Geert Wilders, de man die bij geboorte in een ketel moslimhaat viel. Wierd Duk, de raarste jongen van De Telegraaf, beweerde dat ‘mensen zichzelf en hun gemeenschappen gaan verdedigen als de overheid niet thuis geeft’ – Duk mag graag over Nederlandse glasvezeldorpen spreken alsof het een zojuist ontdekte stam in de Amazone betreft. Qua genetische variatie heeft hij daar nog gelijk in ook.

Maar natuurlijk ‘verdedigden’ de hooligans niks of niemand. Ze vielen áán. Met driehonderd tegen vijftien. Welke dreiging gaat er uit van een handjevol vreedzame pro-Palestinademonstranten die overigens ook nog eens het gelijk aan hun zijde hebben? ‘Blijf autochtonen tergen door hen ‘racist’ en ‘xenofoob’ te noemen’, aldus Duk, dan komt er vanzelf een ‘weerwoord’. Merkwaardig, ik word nou nooit een racist en xenofoob genoemd en voel evenmin de behoefte om mensen met wie ik het oneens ben in elkaar te slaan als ‘weerwoord’. En ik ben toch echt een autochtoon.

Over een burgeroorlog dromende hitsers nemen niet eens meer de moeite om het geweld – al is het maar voor de bühne – af te keuren. Volstaan wordt met de constatering dat dit ‘nu eenmaal te verwachten valt’, dezelfde logica waarmee zij de tirannie van Poetin, Netanyahu of Trump vergoelijken. Het is een schandalige omdraaiing van de realiteit, van slachtofferschap en daderschap, het handelsmerk van extreemrechts.

Net als in Amerika, waar Trump het geweld van de Capitoolbeschermers romantiseert, begint extreemrechts ook in Nederland geweld te omarmen. Robert Paxton schreef in zijn standaardwerk De anatomie van het fascisme over de ‘activerende hartstocht’ die volgens hem het emotionele fundament van het fascisme is. Voor fascisten is geweld acceptabel en huist er zelfs schoonheid in het geweld en de wilskracht die daarbij horen, ‘als ze worden ingezet voor het welslagen van de groep’.

Een ander relevant begrip dat steeds vaker in de Amerikaanse journalistiek opduikt is de zogenaamde dubbelstaat – waarmee de gevluchte Joodse schrijver Ernst Fraenkel in een boek uit 1941 nazi-Duitsland beschrijft. In een dubbelstaat is er zowel een normaal functionerende rechtsstaat voor de autochtone meerderheid (de normatieve staat), waardoor de economie ‘gewoon’ doordraait en de gemiddelde bewoner niks merkt, als een discretionaire staat waarin een autocraat ongestoord zijn willekeur en tirannie tegen een minderheid kan botvieren.

Dit is precies zoals de PVV en De Telegraaf Nederland willen inrichten. Als een land waar de gewone kaaskop zijn rechtsstaat heeft om zijn harinkjes en bloemen wereldwijd te verkopen, maar waar voor mensen die er anders uitzien andere regels gelden. Een dubbelstaat met twee maten en een geweldsmonopolie voor de meerderheid; de droom van extreemrechts Nederland kwam even uit in Katwijk.