In opwarmend Noordpoolgebied dreigt een nieuwe Koude Oorlog

Het is dringen in het Noordpoolgebied. Door smeltende ijskappen lonken nieuwe vaarroutes en toegang tot grondstoffen. Rusland, China en Amerika: allemaal laten ze zich gelden in het snel veranderende poolgebied. Vanuit Alaska proberen de Amerikaanse strijdkrachten hun stempel op de regio te drukken.

“Dit is zo extreem als je het kunt krijgen hier in Noord-Amerika”, zegt Niles Griffin. Hij is sergeant-majoor op Fort Wainwright, een van de grootste militaire bases in de regio onder de rook van de stad Fairbanks. “Dit is de laatste frontier”, naar de slogan van Amerika’s 49ste staat. Collega Dan Ludwig valt hem bij. “Sledehonden presteren het best wanneer het op z’n koudst is”, zegt hij. “Zo is het ook met de Arctische soldaten hier.”

Op de noordwestflank van de NAVO duiken de temperaturen ‘s winters nog altijd diep onder nul. Maar de winters worden milder, de zomers warmer. In de afgelopen decennia warmde Alaska twee tot vier keer sneller op dan het wereldgemiddelde, schreef wetenschappelijk tijdschrift Nature eerder. Bosbranden zijn geen uitzondering meer in Fairbanks, waar afgelopen zomer voor het eerst een hittewaarschuwing werd uitgestuurd.

“Erg ongebruikelijk voor de 32 jaar die ik hier nu zit”, zegt Michael Bannon van Portage Cruises, naar de gelijknamige gletsjer die tegenwoordig alleen nog per boot bereikbaar is. “Hij is de hoek omgegaan”, wijst Bannon naar de groene bergen aan de randen van het meer, gevuld met smeltwater. “In de jaren 60 liep de gletsjer nog tot halverwege het meer. Elk jaar verliezen we een meter of 10.”

Op deze kaart zie je de militaire bases van Rusland en de NAVO-landen:

De gevolgen van klimaatverandering zijn daarmee nu al goed zichtbaar in Alaska. Het ontdooien van de permafrost, de permanent bevroren ondergrond, is een aanslag op de infrastructuur. Bruggen, wegen en ook militaire vliegvelden zakken weg. Ook leidt de dooi ertoe dat terreinen buiten de gebaande paden zeker buiten de wintermaanden steeds moeilijker toegankelijk zijn.

Hoewel defensieminister Hegseth eerder al zei dat het afgelopen moest zijn met de climate crap, klimaatonzin, worden investeringen in de gevolgen van klimaatverandering verder opgevoerd.

“Met de push voor de ‘Big Beautiful Bill‘ zie je dat er meer geld en middelen zijn vrijgemaakt, bijvoorbeeld om de ijsbrekervloot uit te breiden”, zegt Julia Nesheiwat van het National Security Institute. Ze was binnenlands veiligheidsadviseur tijdens de eerste regeerperiode van Trump. Het gaat om een bedrag van 7,4 miljard euro.

Eerder al bestelde het leger tientallen Beowulfs: ongepantserde rupsvoertuigen. “Om bijvoorbeeld troepen mee te vervoeren van en naar het slagveld”, zegt Niles Griffin op Fort Wainwright. Hij wijst naar het voertuig, dat ook ten tijde van dooi kan worden ingezet. “Een zwaar maar amfibisch voertuig, dat kan drijven in het water.”

Chinook-helikopters in de hangar zijn uitgerust met ski’s. “Niet voor de sneeuw, al laten we ze er in de winter wel op zitten”, zegt majoor Adam Guay van het Arctic Aviation Command. “Maar het is echt bedoeld om te voorkomen dat we niet wegzakken in de drassige toendra, in de zomer.”

Klaar voor de machtsstrijd met de Russsen in het rap veranderende Noordpoolgebied? “Het is geen geheim dat Rusland de bases in het Arctisch gebied militair aan het versterken is”, zegt Nesheiwat, de voormalig Trump-adviseur. “Rusland ziet zichzelf als de koning van de Noordpool.”

Troy Bouffard van het Center for Arctic Security and Resilience in Fairbanks maakt zich daar minder zorgen over. “Vooral omdat het ook in Ruslands belang is dat de noordelijke handelsroute een belangrijke maritieme route wordt”, zegt hij. Die route leidt schepen vanuit Azië, via de Beringstraat, langs het noorden van Rusland naar Europa.

“Uiteindelijk willen ze daar stabiliteit”, zegt Bouffard, gevraagd naar de Russische oefeningen in de regio op zee en in de lucht, zoals gezamenlijke vluchten met China. “We kennen de Russen, weten hoe ze zich gedragen, zoals ze dat al decennia doen. China vertrouw ik minder, dat brengt veel onzekerheid.”