EPAHet gaslek na de explosie bij Nord Stream 2
Voor de tweede keer in korte tijd is een verdachte van de Nord Stream-aanslag in 2022 opgepakt: de Oekraïner Volodymyr Z.
De Duitse autoriteiten hadden al een tijdlang zeven verdachten in beeld van het opblazen van de peperdure gaspijplijn tussen Rusland en Duitsland. De verdachten zijn allemaal Oekraïens, maar er blijven vragen over die Oekraïense betrokkenheid.
Nieuwsuur spreekt in Oekraïne met de man die eerder door meerdere onderzoeksjournalisten is aangewezen als medeorganisator van de aanslag: Roman Tsjervinsky. Hij zegt niet te “bevestigen” dat hij of de opgepakte mannen hebben “deelgenomen” aan de operatie. Maar hij neemt het wel voor ze op. “Ze werken gericht op het doel om Rusland te laten verliezen.”
Een van de advocaten van verdachte Z., de Pool Timoteush Paprocki, gaat niet in op de vraag of zijn cliënt betrokken was bij de sabotage. Wel zegt hij dat Z. niet schuldig is aan de aanklacht. “Als een burger van Oekraïne is het vernietigen van Russisch staatsbezit legaal.”
‘Rusland kan vechten dankzij gas en olie’
Oekraïne had al lang voor de Russische invasie in 2022 plannen om Russische energie-infrastructuur te raken, reconstrueerde de Volkskrant vorig weekend. Die plannen kwamen na de invasie in een stroomversnelling.
“Rusland vecht met de opbrengsten van de verkoop van energiebronnen”, zegt Tsjervinsky. “Ze hebben geen economie, ze zetten de oorlog door dankzij gas en olie.”
Tsjervinsky was in 2020 ontslagen bij de Oekraïense militaire inlichtingendienst vanwege een mislukte operatie, maar kreeg na de Russische invasie een baan bij de special forces. Vermoedelijk plande hij toen de Nord Stream-aanslag samen met enkele andere hooggeplaatste militairen en inlichtingenofficieren. Ze verzamelden onder meer een team duikers bij elkaar.
NOS
Na de aanslag in september 2022 beschuldigden Rusland en Oekraïne elkaar van de sabotage, maar na verloop van tijd stapelden de aanwijzingen zich op dat Oekraïne erachter zat. President Volodymyr Zelensky ontkende betrokkenheid altijd.
Bekijk hier een uitgebreide reconstructie van Nieuwsuur van bijna twee jaar geleden:
Westerse landen zaten behoorlijk met de zaak in hun maag. Ze wilden Oekraïne niet publiekelijk bekritiseren. Ze vreesden dat het draagvlak voor de militaire steun aan Oekraïne dan ondermijnd zou worden.
Maar zeker Duitsland had na de aanslag sterk benadrukt dat de schuldigen moesten worden berecht. De pijplijn was immers óók Duitse kritieke infrastructuur en de sabotage had miljarden aan schade opgeleverd.
‘Pijplijn was legitiem oorlogsdoel’
Toch moet Duitsland de zaak afblazen, vindt Tsjervinsky, juist omdat de Duitse autoriteiten denken dat Oekraïners erachter zitten. “Want voor Oekraïne was de Nord Stream een legitiem doel. Het kan geen misdrijf zijn, want landen in oorlog hebben recht op militaire acties tegen infrastructuur die geld oplevert om het leger te financieren.”
Advocaat Paprocki beaamt dat: “De pijplijn was van het Russische staatsbedrijf Gazprom, en het is legaal om dat aan te vallen, ongeacht of het op Duits grondgebied was. Want we zijn in oorlog met Rusland.”
Zijn cliënt wilde zich niet langer verschuilen, zegt Paprocki. Daarom reisde Z. naar Polen, waar hij werd opgepakt.
Net als in Oekraïne vinden veel mensen daar dat hij een heldendaad heeft verricht. Volgens Poolse media heeft de minister van Buitenlandse Zaken gezegd dat hij asiel en een medaille verdient.
Tsjervinsky hoopt dat Polen Z. niet aan Duitsland uitlevert. “Polen is een van onze grootste partners in deze oorlog. Z. handelde binnen de limieten van zijn taken, met het doel om de onafhankelijkheid van Oekraïne te handhaven en de levens van mensen te beschermen.”