NOSEen steunmanifestatie voor toeslagenouders en kinderen in Rotterdam (2022)

NOS Nieuws•vandaag, 13:57

Jeugdombudsmannen willen in kaart brengen hoeveel jongeren door de toeslagenaffaire studieschulden hebben. Het kabinet wil tot nu toe geen inzicht geven in deze cijfers. Daarom roepen de Jeugdombudsmannen gedupeerde jongeren op hun verhaal te delen via een anonieme vragenlijst.

In maart stuurden de ombudsmannen een brief naar de staatssecretaris Toeslagen, de minister van Onderwijs en DUO om cijfers hierover vrij te geven. De staatssecretaris wil dit niet doen, onder meer omdat er in verband met de AVG een wetswijziging nodig is.

Inzicht geven in de grootte van dit probleem is essentieel voor een oplossing, stellen de Jeugdombudsmannen. “Er zijn 100.000 kinderen slachtoffer van de toeslagenaffaire, maar hoeveel daarvan DUO-schulden hebben is onduidelijk”, zegt Stans Goudsmit, Jeugdombudsman in de regio Rotterdam-Rijnmond.

Lenen om te helpen

Veel van de jongeren vroegen juist leningen aan om hun ouders te helpen. “Er zijn jongeren die bij DUO hebben geleend om bij te dragen aan het huishouden”, zegt Goudsmit. “Om daarmee de huur te betalen, boodschappen te doen of om kleren te kopen.”

Het kabinet weigert de schulden bij DUO van de jongeren kwijt te schelden. “Het vreemde is dat ouders worden geholpen met hun schade en hun schulden, ook met hun DUO-schulden. En deze kinderen niet. Wij als Jeugdombudsmannen zeggen: dat is vreemd, want het hele gezin is slachtoffer geworden van ongekend onrecht dat ze door de overheid is aangedaan. Je zult de kinderen daar ook mee moeten helpen.”

Overleven

Sara (haar echte naam is bekend bij de redactie) is student geneeskunde. Ook zij gaf haar lening aan haar ouders om rond te komen. “In die situatie is het roeien met de riemen die je hebt”, zegt Sara. “Zo’n lening is de kortste weg om de schade voor je familie en jezelf te beperken. Achteraf zit je met de gebakken peren.”

Die situatie maakte dat ze niet 100 procent voor haar studie kon gaan. Ze liep flinke studievertraging op. “Ik stond er met één been in, met het andere was ik financieel aan het overleven en aan het helpen.” Naast vijf dagen per week coschappen, had ze in de weekenden en de vakanties een bijbaan in de zorg.

De toeslagenaffaire

De toeslagenaffaire draait om tienduizenden ouders die door de Belastingdienst ten onrechte werden bestempeld als fraudeur. Vaak moesten ze vele duizenden euro’s aan kinderopvangtoeslag terugbetalen en soms kwamen daar ook nog hoge boetes bij. Gedupeerden raakten in grote problemen. In 2019 trad de staatssecretaris van Financiën af vanwege de kwestie. Nadat een parlementaire ondervragingscommissie met snoeiharde conclusies was gekomen, viel het kabinet-Rutte III.

Als slachtoffer van de toeslagenaffaire kreeg Sara’s moeder compensatie, maar daar kon Sara niet van profiteren. “Dat is ook een belangrijk punt”, zegt Sara. “Ik hoor van veel andere jongeren dat de manier waarop dit nu opgelost is een wig heeft gedreven tussen familieleden.” De ouders wel compenseren en de kinderen niet vindt ze “een grote misstap”.

Ook het advies van de onafhankelijke commissie van Mariëtte Hamer luidde: stel deze jongeren vrij van de studieschulden. Het is een van de adviezen van het rapport dat in maart verscheen. “Een van de belangrijkste maatregelen die de overheid kon nemen voor kinderen en jongeren die wij als commissie adviseerden, was de DUO-schulden kwijtschelden”, zegt commissielid Benito Walker. “Uiteindelijk legt de overheid dit naast zich neer.”

Sara hoopt dat de DUO-schulden snel worden kwijtgescholden. “Zodat we door kunnen met ons leven.” Daarnaast is ze blij dat de Jeugdombudsmannen actie ondernemen. “Ik hoop dat dit druk uitoefent op de overheid om toch die cijfers te delen.”

‘Jeugd is afgepakt’

Het is niet zo dat deze jongeren nu helemaal geen hulp krijgen, zegt Goudsmit. “Kinderen van slachtoffers van het toeslagenschandaal krijgen een bedrag en kunnen ook bij de gemeente aankloppen voor zogenoemde brede ondersteuning. Ook worden ze met problematische schulden geholpen. DUO-schulden vallen niet onder die problematische schulden.”

Nu kunnen jongeren, afhankelijk van hun leeftijd, maximaal 10.000 euro krijgen. “Het is op zijn hoogst 10.000 euro voor 18-plus”, legt Goudsmit uit. Voor veel jongeren is dat niet genoeg om hun studieschuld af te betalen.

“Het dekt ook niet de schulden en de schade die hen is aangedaan”, stelt de Rotterdamse Jeugdombudsman. “Deze kinderen zijn net als hun ouders dakloos geworden, uit huis geplaatst en hebben in grote armoede moeten leven. Ze zeggen: onze jeugd is afgepakt. 10.000 euro is niet voldoende om dat te herstellen.”

Wat gebeurde er precies in de toeslagenaffaire? NOS op 3 legt het uit: