Polaris ImagesRutte wacht met wereldleiders in het Witte Huis terwijl president Trump met president Poetin belt, 18 augustus

Of Rusland achter de drone-incidenten van de afgelopen weken zit en of Rusland bewust het Europese luchtruim schond met straaljagers “is ontzettend lastig om vast te stellen”, zegt NAVO-baas Mark Rutte. “Hadden de Russen een plan of niet? Is het gewoon een stupide fout? Die Russen, als het gaat om een straaljagerpiloot, zijn vaak slecht opgeleide mensen die ook prima in staat zijn om ongelooflijke blunders te begaan.”

Wel ziet Rutte de noodzaak om de NAVO-verdediging op te voeren. Net als Oekraïne zouden Europese landen in staat moeten zijn om de meeste drones uit de lucht te halen. “Daar gaan we de komende weken ook echt een been bijtrekken”, zegt Rutte in Nieuwsuur.

Poetin is tot nog veel vreemdere en gekkere dingen in staat.

Mark Rutte

Voor Rutte, die deze week een jaar secretaris-generaal van de NAVO is, zijn het roerige tijden. De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag nog dat “alle NAVO-landen aan het vechten zijn tegen Rusland”. Maar ondanks dit soort retoriek, de dronedreiging en de voortslepende oorlog in Oekraïne denkt Rutte dat de NAVO over voldoende afschrikkingskracht beschikt. De NAVO is volgens hem “in alle opzichten superieur aan Rusland”.

Desondanks vinden veel NAVO-landen dat de bescherming tegen drones nu ontoereikend is en opgevoerd moet worden. Ook Rutte wil “heel snel die techniek op niveau krijgen”.

Wat betreft eventuele dreigingen door straaljagers, waar Estland mee te maken kreeg, bestaat er onenigheid onder NAVO-lidstaten. Sommige vrezen escalatie als ze een Russisch vliegtuig neerhalen. Bij een “direct gevaar”, zegt Rutte daarover, kun je “zo’n vliegtuig ook neerschieten”. “Dat is altijd al het beleid.”

‘Poetin is tot gekke dingen in staat’

Als Poetin met de drones de eenheid van de NAVO onder druk wil zetten, heeft hij volgens Rutte “geen goede tijd”. “Hij probeerde Trump en Europa en de EU en de NAVO uit elkaar te spelen. Dat is niet gelukt.” Ondertussen zijn er wel een miljoen Russen dood of zwaargewond door de oorlog in Oekraïne, benadrukt hij.

Dat laat ook zien dat Poetin “tot nog veel vreemdere en gekkere dingen in staat is”. Bovendien is het Kremlin bereid een enorm deel van het budget aan het leger uit te geven. “Daarom is het zo belangrijk dat wij besloten hebben om meer aan defensie uit te geven.”

De Amerikaanse president Donald Trump eiste dat alle NAVO-landen 5 procent van hun bbp aan defensie zouden uitgeven. Om alle NAVO-landen daarvan te overtuigen, moest Rutte in aanloop naar en op de NAVO-top in Den Haag alle zeilen bijzetten.

Rutte prees Trump voor het bewerkstelligen van die nieuwe norm:

Rutte over Trumps leiderschapsstijl: ‘Dan gebruikt papa harde taal’

Tegelijk moest Rutte alles uit de kast halen om Trump, die zich jarenlang zeer kritisch over de NAVO uitliet, aan boord te houden. Vanuit het vliegtuig naar de NAVO-top in Den Haag deelde Trump een screenshot op Truth Social met daarop een bericht van Rutte. “Je vliegt nu naar een volgend groot succes in Den Haag vanavond. Het was niet makkelijk, maar we hebben ze allemaal op vijf procent gekregen.”

De kritiek die Rutte kreeg voor zijn vlijerij noemt hij “prima”. “Ik moet gewoon werk doen en ik vind dat Trump het verdient, deze aanprijzing.”

VS is ‘perfecte’ democratie

Rutte kreeg dit jaar ook kritiek omdat hij stilzwijgend naast Trump zat toen die zei Groenland, onderdeel van NAVO-land Denemarken, in te willen lijven. “Kijk, als er zaken spelen binnen de NAVO tussen landen, dan is het goed gebruik dat ik me erbuiten houd”, zegt Rutte nu.

De NAVO-baas blijft zeer positief spreken over de Verenigde Staten, ook wat betreft de binnenlandse politiek. Volgens critici ondermijnt president Trump democratische waarden door instituties te negeren, journalisten aan te vallen en politieke tegenstanders te vervolgen op twijfelachtige gronden. Trump is “zeer ambitieus”, erkent Rutte, maar volgens hem is de VS nog altijd “absoluut een perfecte” democratie.

Ook voor de drie eerdere Nederlandse NAVO-secretarissen-generaal was het warmhouden van de transatlantische relatie een belangrijke taak:

  • AFPOud NAVO-baas Jaap de Hoop Scheffer (rechts) met de toenmalige Amerikaanse president George W. Bush
  • ANPOud NAVO-baas Joseph Luns in 1969 (rechts, toen nog minister van Buitenlandse Zaken) met president Richard Nixon
  • Zuma Press USAOud NAVO-baas Dirk Stikker (rechts) in 1961 met president John F. Kennedy

Vorige slide

Volgende slide

Het juridisch aanpakken van tegenstanders vindt Rutte ook niet buiten het boekje. “Dat moet binnen de rechtsstaat worden gewogen.”

Wat betreft Oekraïne is Trump ook goed bezig, vindt Rutte. “Europa heeft zichzelf georganiseerd om te zorgen dat er na een vredesakkoord veiligheidsgaranties zijn voor Oekraïne. Amerika heeft gezegd: daar willen we ook aan bijdragen. Hij realiseert zich dat het van belang is dat Oekraïne hier zo sterk mogelijk uitkomt.”

Bekijk hier het hele gesprek met Mark Rutte in Nieuwsuur:

Nieuwsuur met NAVO-baas Rutte