Amsterdam, Rome, Londen, Brussel, Madrid, Porto, Parijs: zo maar een greep uit Europese steden waar demonstranten de straat op gingen. In tientallen Europese steden werd afgelopen weekend gedemonstreerd tegen het Israëlisch geweld in Gaza.

‘Een historische dag’

“Het was echt heel bijzonder”, vertelt Michiel Servaes terwijl hij terugblikt. Hij is directeur van Oxfam Novib, één van de belangrijkste organisatoren van demonstratie. “Ook echt een historische dag, de grootste demonstratie sinds de jaren ’80.”

“Maar het is vooral ook heel krachtig signaal, denk ik. De meerderheid van Nederland wil echt een andere koers.” Servaes is dan ook onder de indruk van het gemeenschappelijk gevoel dat gisteren loskwam in de hoofdstad. “Ik zit vandaag nog helemaal in een rode nagloed. Ik krijg ook zoveel ontroerende berichten binnen van mensen die hier hoop en kracht uit hebben gehaald, om met zoveel mensen bijeen te zijn.”

Een krachtig signaal

Volgens de directeur kan het kabinet hier niet om heen.”Dit is de strijd van gerechtigheid waar deze generatie voor staat, die kan door geen enkele politicus meer ontkend worden. Dit is zo’n krachtig signaal.”

Maar of er daadwerkelijk iets verandert aan het kabinetsbeleid ten aanzien van Israël, is nog maar de vraag. Premier Dick Schoof stelde weliswaar in een reactie op X ‘de boosheid, zorgen en machteloosheid’ van de demonstranten in Amsterdam te begrijpen. Maar een koerswijziging kondigde hij niet aan.

Verlangen van samenleving

De reactie van de demissionair premier roept dus de vraag op of demonstreren echt helpt. Hoogleraar democratie Menno Hurenkamp denkt van wel. Zeker gezien de omvang van deze protestmars. “In dit geval zal deze demonstratie absoluut zijn werking hebben, er zijn maar liefst 250.000 mensen op de been gekomen.”

Die groep staat voor een veel grotere massa, stelt de hoogleraar. “Dan heb je het echt over een paar miljoen. En ook als je naar opiniepeilingen kijkt, dan zie je dat er een breed verlangen in de samenleving is om veel harder op te treden tegen de Israëlische premier Netanyahu.”

‘Het is niet zwart-wit’

Toch moet het effect van zo’n demonstratie niet door een ‘zwart-wit-bril’ worden gezien, vindt Hurenkamp. “Het is een soort glijende schaal. Er zijn heel veel verschillende knopjes waar je het beleid enigszins kunt bij stellen.”

“Kijk bijvoorbeeld naar de hele discussie rondom het in Nederland behandelen van doodzieke kinderen in Gaza. Het kabinet is daar uiteindelijk toch mee akkoord gegaan.” Hij vraagt zich af of dit zonder de eerdere Rode Lijn-demonstraties ook gebeurd was. “Dus het heeft wel degelijk effect.”

Andere koers

Overigens betekent dat niet dat het demissionaire kabinet nog écht van koers gaat veranderen, zegt Hurenkamp. “Dit kabinet wordt door een paar politici gedragen die heel erg pro-Israël zijn.”

“Maar vroeg of laat zal deze ploeg toch echt weg zijn, want er komen verkiezingen.” En dan is deze demonstratie waar een nieuw kabinet zich echt toe moet verhouden, zegt hij.

Heldere boodschap

Ook Servaes is hoopvol dat deze massale protesten uiteindelijk hun uitwerking op de politiek zullen hebben. “Je voelt aan alles, dat hoor ik onder politici, dat ze niet langer om heen kunnen. Er zijn verkiezingen op komst, dan zijn politici ook extra gevoelig voor wat de kiezer wil.”

De boodschap van deze demonstratie is glashelder, zegt de directeur. “Namelijk dat een nieuw kabinet – van welke kleur dan ook – een fundamentele andere koers moet gaan voeren als het om Israël gaat.”

‘Onze stem doet er echt toe’

Want wat een Nederlands kabinet vindt – in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt – doet er echt toe, stelt Servaes.

“We hebben politiek, militair en economisch een hele sterke band met Israël. We blijven een belangrijke stem. Nederland is geen Amerika, we kunnen niet in ons eentje bepalen wat er moet gebeuren. Maar laten we ons niet kleiner maken dan nodig is. Onze stem doet er echt toe.”