Met een warm applaus werd Pelicot gisteren onthaald bij het justitiepaleis in het Zuid-Franse Nîmes. Haar toenmalige echtgenoot Dominique Pelicot drogeerde en verkrachtte haar negen jaar lang, tussen 2011 en 2020. Hij nodigde ook tientallen mannen uit om zijn bewusteloze vrouw te misbruiken, terwijl hij dat opnam. 51 mannen werden in december veroordeeld. Eén van hen spande een hoger beroep aan.
De verontwaardiging in Frankrijk was groot, maar de bewondering voor Gisèle overtrof dat. Een groep vrouwen verwelkomde haar dagelijks tijdens een maandenlang proces in de rechtbank van Avignon.
Met haar keuze de zaak publiekelijk uit te zitten, in plaats van anoniem, wilde ze de gebruikelijke schaamte bij het slachtoffer verschuiven naar de verdachte. Het maakte haar tot een icoon.
Aan de ene kant heeft de zaak Frankrijk zeker veranderd, vertelt Magali Lafourcade vanuit Parijs, een Franse rechter die veel verkrachtingszaken behandelt. “Het raakte de Fransen diep. Iedereen sprak erover.”
Het aantal meldingen van verkrachtingen is verdrievoudigd. “De moed van Gisèle Pélicot heeft hen geïnspireerd om zich uit te spreken.”
Toch heeft Pelicots optreden niet geleid tot een wezenlijke verandering in politiek beleid, stellen experts. Zo heeft de regering een nieuwe verkrachtingswet – die veel aandacht kreeg door de rechtszaak – toch niet aangenomen. Die wet bepaalt dat er vooraf wederzijdse instemming moet zijn. “Die wet voldoet aan internationale standaarden en moet worden daarom alsnog worden aangenomen”, vindt Lafourcade.
Nederland nam vorig jaar juli om die reden wel een nieuwe wet aan.
Ook stelt de Franse regering geen prioriteit aan de aanpak van seksueel geweld, zegt Lafourcade. “Het budget dat de staat vrijmaakt voor vrouwenrechten is zeer beperkt.”
De regering zelf daarentegen spreekt over ‘een ongekende stijging’ van de uitgaven, verwijzend naar de verdrievoudiging van het budget in de afgelopen vijf jaar.
Maar dat is lang niet genoeg, staat in een vernietigend rapport van deze zomer. Er was namelijk sprake van een ‘belachelijk laag’ bedrag. Volgens het rapport mist de regering verder ‘een strategisch kompas’ als het gaat om de aanpak van verkrachting.
Meerendeel zaken geseponeerd
Ook justitie voldoet niet aan haar verplichtingen, vindt Lafourcade. “Openbare aanklagers blijven massaal zaken over verkrachting seponeren zonder grondig onderzoek te doen.”
Die trend stelde de Raad van Europa vorige maand ook vast. Daarin schrijft het ‘bijzonder bezorgd’ te zijn over de tekortkomingen in de bescherming van vrouwen in Frankrijk, met name als het gaat om het lage percentage vervolgingen. 83 procent van de zaken over seksueel geweld wordt geseponeerd. Bij verkrachting gaat het zelfs om 94 procent. De raad roept de Franse regering ‘dringend’ op om actie te ondernemen.
En het aantal jonge daders is hoog, voegt het rapport toe. Het omschrijft dat jonge mannen steeds vaker vasthouden aan masculiene stereotypen die op sociale media worden verspreid.
President Emmanuel Macron geeft ook niet bepaald het juiste voorbeeld, benadrukt Lafourcade. Hij heeft meerdere keren mannen verdedigd die van verkrachting worden beschuldigd, zoals zijn minister van Binnenlandse Zaken, maar ook de beroemde acteur Gérard Depardieu. “Hij toonde weinig empathie voor de slachtoffers en sprak zelfs over een heksenjacht.”
Hoewel Pelicot de ‘ogen van het de maatschappij opende’, valt er dus nog behoorlijk wat te verbeteren in Frankrijk als het aankomt op de bescherming van vrouwen en meisjes. Dat moet prioriteit worden, herhaalt Lafourcade nog maar eens. “Om straffeloosheid te bestrijden.”
Dominique Pelicot, de toenmalige echtgenoot van Gisèle, werd vorig jaar veroordeeld tot twintig jaar cel.
Bekijk hieronder hoe Pelicot slachtoffers van seksueel geweld tot aan Nederland inspireerde.