Regie: Petra Biondina Volpe | Scenario: Petra Biondina Volpe | Cast: Floria Lind (Leonie Benesch), Sonja Riesen (Bea Schmid), Alireza Bayram (Jan Sharif), Selma Jamal Aldin (Amelie Afshar), Margherita Schoch (Freu Kuhn), e.a. | Speelduur: 92 minuten | Jaar: 2025
Met veel bezuinigingen en oplopende personeelstekorten is de werkdruk in de zorg al jarenlang te hoog. Toch is goede zorg een onmisbaar onderdeel van onze samenleving en volksgezondheid. De overbelasting van het zorgpersoneel is een bekend probleem dat de nieuwe Zwitserse film Heldin ijzersterk neerzet.
Er zijn maar weinig plekken waar onze vergankelijkheid zo’n dagelijkse realiteit is als in een ziekenhuis, een knooppunt waar baby’s het levenslicht zien terwijl anderen de dood in de ogen kijken. Heldin betreedt deze wereld tijdens één enkele nachtdienst van verpleegkundige Floria. De camera volgt haar op een koude winteravond het ziekenhuis in. Wat zich vervolgens ontvouwt is: veel. Door onderbezetting rust de verantwoordelijkheid voor de afdeling op de schouders van drie verpleegkundigen en een stagiaire. Geen ideale situatie.
De film zit Floria dicht op de huid terwijl het steeds drukker wordt. Patiënten moeten naar de ok, zijn aan het herstellen of komen nieuw binnen – allemaal mensen met vragen en verlangens. De verzoeken stapelen zich op, terwijl ze haar reguliere zorgtaken probeert af te werken. Floria balanceert tussen empathie en precisie, maar altijd onder flinke tijdsdruk. Hoeveel handelingen ze verricht? Hoeveel vriendelijke antwoorden ze geeft? Hoe razendsnel ze afstemt met collega’s? Het is amper bij te houden.
Tijdens deze overvolle nachtdienst verliest Floria nooit uit het oog dat haar patiënten kwetsbaar zijn. Tegelijkertijd moet ze zien om te gaan met gespannen collega’s en bezorgde naasten. Zoals het nu eenmaal gaat in ziekenhuizen, willen mensen graag duidelijkheid over hun prognose en toekomst. Het is aan Floria om hen gerust te stellen.
Heldin laat de dagelijkse (soms aandoenlijke chaos) zien waarmee een verpleegkundige te maken krijgt. De ene patiënt komt giebelig uit narcose, de ander wacht ongeduldig op de uitslag van de arts. De een vraagt of een nieuwe chemobehandeling nog zinvol is, de ander is zijn bril kwijt. De een besluit haar leven om te gooien, de ander heeft heimwee naar zijn labrador. Floria moet steedsafwegen: kun je nee zeggen tegen een eenzame patiënt die foto’s van zijn viervoeter wil laten zien?
Waar artsen misschien meer emotionele afstand kunnen nemen, wordt een verpleegkundige voortdurend geconfronteerd met de broosheid van het bestaan. De wetenschap dat een fout fataal kan zijn, maakt het vak extra zwaar. Een verpleegkundige die alles mee naar huis neemt, is waarschijnlijk na een jaar gevloerd.
Het knappe van dit loeistrak gecomponeerde script is dat je samen met Floria begint te zinken, zonder dat je in alle hectiek het moment waarop het te veel wordt kunt aanwijzen. Daar kan ze zelf ook niet bij stilstaan, want er is geen tijd te verliezen. Ze beweegt zich in een rauwe en pijnlijke realiteit van kwetsbare mensen van vlees en bloed. Een terminale patiënt die eindeloos op een uitslag moet wachten, leidt tot een harde botsing tussen arts en verpleegkundige.
Het acteerwerk van Leonie Benesch, eerder al aangrijpend als betrokken docent in Das Lehrerzimmer, is indrukwekkend. Je ziet alle micro-emoties en expressies razendsnel over haar gezicht trekken en hoe ze haar hoofd koel en haar houding opgeruimd probeert te houden, terwijl het zweet haar langzaam uitbreekt. Het spanningsveld van de film schuilt vooral in het besef hoe doorgewinterd en taai Floria is, maar dat ze niet kan toveren. Ze is ook maar een mens. Heldin is adembenemend in de goede en slechte zin van het woord: de kunst tijdens dit pakkende en intense drama is om niet zelf te gaan hyperventileren.
De verhalen van de patiënten lopen uiteen van meeslepend tot verontrustend, en van grappig tot hartverscheurend. Een plottwist waar je in je achterhoofd rekening mee houdt, komt toch als een mokerslag. De vraag doemt op waar de verantwoordelijkheid van artsen en verpleegkundigen ophoudt. Ook het vraagstuk van medemenselijkheid duikt op: kan een beetje vriendelijk zijn voor elkaar soms geen groot verschil maken?
De film eindigt met een sprankje magisch-realisme. In combinatie met de muziek van Anohni is het resultaat ontzettend intens en aangrijpend. Heldin maakt inzichtelijk dat het werk van een verpleegkundige hartverwarmend, maar zenuwslopend is. Wie deze film ziet, kan er niet meer omheen: goede zorg is niet vanzelfsprekend en kan al helemaal niet aan de markt worden overgelaten. In een wereld van ieder voor zich en God voor ons allen, bestaan er gelukkig nog zorgmedewerkers. We zouden zuiniger op ze moeten zijn.