Het duurde 20 jaar voor Aleksandr Skorobogatov dit verhaal kon schrijven. Het meest hartverscheurende verhaal van zijn leven. ‘Achter de donkere wouden‘ beschrijft de moord op zijn vijftienjarige zoon.
Skorobogatov vertelt het verhaal vanaf de mail met het vreselijke nieuws van de moord tot de afloop van het proces van de jonge moordenaars. De schrijver vermengt herinneringen aan zijn jonge kind in een vorig leven met het leven van vandaag. Ook sprookjesachtige passages passeren de revue. Het gaat over een vuurleeuw, en een turquooizen zee die de zon in zich draagt. Deze sprookjes en prachtige beelden van natuurschoon blijken absoluut noodzakelijk om de wrede details te verzachten.
Schuld en boete
Skorobogatov verliet Rusland en de moeder van zijn zoon tien jaar voor de gruwelijke moord. Hij vergelijkt zijn vorig leven en het kind dat hij achter zich liet met het familieleven dat hij nu leidt met zijn nieuwe partner en hun twee dochters. Hoe kan hij de dag na de begrafenis samen genieten van een zorgeloze zomerdag op het strand? Het is een onmogelijke spagaat voor een vader van een vermoorde zoon. Het geweld besmet al zijn dagen. Het schuldgevoel ook:
Ik herinner me nog duidelijk hoe ik ondergedompeld in die overdaad van feestelijke pracht volstrekt verloren in die overvloed aan sensaties, kleuren en geluiden, deinend van de ene golf naar de andere, mijn ogen half opende en hoe de diepte van doordringend blauwe hemel omlijst door de gouden glans van natte wimpers me schokte, ik herinner me nog duidelijk hoe ik deinend op de golven, naar die prachtige lucht kijkend, tegen mezelf zei: Terwijl je naar deze lucht kijkt en op de golven deint, zit je zoon in de grond te rotten.
De schrijver bespreekt tussen de regels door het Rusland dat hij achter zich liet, tekent de cultuur en de mensen en geeft snijdend commentaar op het systeem dat geweld in allerlei vormen toedekt en zelfs mogelijk maakt.
Stuwende stijl
‘Achter de donkere wouden‘ leest vreemd genoeg, ondanks de zwaarte, heel vlot. De stijl is bijzonder. Paginalange zinnen, komma’s voegen nuance na nuance toe aan het relaas. Die toevoegingen zijn nodig om te duiden en te schetsen wat bijna onmogelijk in woorden gevat kan worden. Het verdriet en schuldgevoel moet worden bijgeschaafd en gepolijst, preciezer benoemd. De herhalingen benadrukken het voortdurende van het gemis, het eindeloze van het vaderlijke verdriet.
Het was mijn beurt om naar je kist toe te stappen, om je voorhoofd met mijn lippen aan te raken: ik zou je nooit meer kunnen aanraken, je nooit meer kunnen zien, je nooit meer kunnen kussen, je nooit meer bij de hand kunnen nemen, ik zou nooit meer in je ogen kunnen kijken, je niet meer kunnen omhelzen, beschermen, troosten, blij maken en doen lachen, ik zou je niet meer voeden, ik zou je dorst niet meer lessen, ik zou je geen pilletje tegen de hoofdpijn meer kunnen geven, ik zou geen lekke fietsband meer plakken, geen nieuw hemd voor je kopen, ik zou je nooit meer in bed stoppen, vroeg in de ochtend wakker maken, naar school sturen, ik zou nooit meer op een blauwe plek blazen om de pijn te laten wegebben…
Ook in de beelden gebruikt Skorobogatov deze herhaling. De schmink op het gezicht van zijn dode zoon die het geweld niet kan maskeren, de donkere aarde, de klamheid van het ijskoude voorhoofd, het weerloze van het tengere lichaam. Opnieuw en opnieuw beschrijft hij de details van het lichaam, die noodlottige nacht en de begrafenis. De schrijver spreekt zijn zoon in vele passages liefdevol toe:
Wat dacht je, mijn jongen, naakt op de naakte grond, in een greppel, dun als een meisje, beestachtig geslagen, door iedereen verlaten, toen het leven je aan het verlaten was? Het is heel moeilijk voor mij om mijn tranen tegen te houden, maar ik huil niet, zoon.
Broodnodige sprookjes
Het boek eindigt met Skorobogatovs verschijnen als sprookjespersonage. Hij wordt een ridder en gaat samen met de Vuurleeuw op zoek naar het magische levenswater, dat hij na het verslaan van zijn angsten en twijfels en een veelkoppige draak verovert. Hij vliegt op de rug van de Vuurleeuw naar het graf van zijn zoon en ze graven hem samen voorzichtig op, vegen de aarde van zijn zwarte kist, bevrijden hem uit de duisternis en laten hem opnieuw leven.
Hoelang heb ik geslapen, zou je zeggen, zoals het altijd in onze sprookjes gebeurde. ‘Hoelang heb ik geslapen?’ zei je, terwijl je glimlachend ging zitten. ‘Dag,’ zei je tegen je Vuurleeuw.
Het moet
Waarom zou je een boek over kindermoord schrijven? Omdat het moest. Door de lange stuwende zinnen voelt het schrijven als noodzaak. Alsof Skorobogatov door dit boek de pijn kan veruitwendigen, delen, en voor een stuk neerleggen.
Waarom zou je zo’n boek lezen? Het heeft iets ramptoeristerigs, iets van roeren in een bodemloze beerput van andermans verdriet en pijn. ‘Achter de donkere wouden’ is zo persoonlijk en zo pijnlijk dat het de lezer een ongemakkelijk gevoel geeft. Skorobogatov deelt veel, uiterst gedetailleerd, en zo openhartig dat het boek meer dan ontroert. Het klemt de keel dicht.
‘Achter de donkere wouden‘ is bovendien een prachtige elegie voor een gouden kind in een gouden kindertijd en een breekbaar portret van een vader, die nodeloos hard voor zichzelf is. ‘Achter de donkere wouden’ is een eerbetoon aan de eeuwigdurende liefde tussen vader en zoon. Een must-read. Al is het alleen maar om opnieuw stil te staan bij al het vreselijke en al het prachtige dat leven kan zijn.
Related Images: