“Het is best makkelijk om een pistool te regelen”, vertelt een 12-jarige middelbare scholier uit Capelle aan den IJssel. Hij is dan ook niet verbaasd over het nieuws van afgelopen weekend en kan zich voorstellen dat het om een echt wapen gaat. “Je kan gewoon via social media zoeken. Dan vind je wel iemand die iets voor je kan regelen. Maar het is best wel duur, 200 euro of zo.”

Wapen als bescherming

“Ik denk vooral dat het is om stoer te doen”, vult een andere leerling (14) aan. Zij is zelf wel eens bij een gevecht geweest waarbij een wapen, zoals een mes, werd getrokken. “Mensen gebruiken het tegenwoordig als bescherming, maar dat is natuurlijk niet de manier om het te doen.”

Er zijn meer jongeren die een echt wapen bij zich hebben, vertellen ze. Maar dat maakt het niet normaal. De jongen vindt zelfs dat er strengere regels rondom wapenbezit moeten komen. “Zodat het moeilijker wordt om een wapen te krijgen.”

‘Normaal’ onder jongeren

Dat het makkelijk is voor jongeren om een echt wapen in handen te krijgen, weet ook Aziz Akhath. Hij helpt met zijn organisatie ‘buddycoach’ jongeren die vast zitten of hebben gezeten. En ook hij schrikt niet van het bericht dat een 15-jarige met een vuurwapen op zak loopt.

“Als mens wel, maar vanuit mijn werk niet”, vertelt hij. “Ik zie regelmatig jongeren met steekwapens, een taser, een soort rambo-kapmes. Maar we hebben ook weleens gefouilleerd, en dan voelde ik gewoon een vuurwapen.”

Statussymbool en groepsdruk

Volgens Akhath zijn er verschillende redenen waarom jongeren met wapens op zak lopen. “Het gaat om jongens die zich onveilig voelen en die uit een gevoel van veiligheid het bij zich dragen. Maar zeker ook als statussymbool, en groepsdruk speelt een rol.”

Hoogleraar jeugdcriminologie Frank Weerman, sluit zich hierbij aan. Volgens hem heeft criminaliteit onder jongeren de laatste jaren ook een ander karakter gekregen. “Sociale media spelen een veel grote rol op dit moment, waardoor je meer gelegenheid hebt voor bijvoorbeeld betrokkenheid bij georganiseerde misdaad.”

Zelf slachtoffer geweest

Maar het gaat niet altijd om zware criminaliteit, benadrukt de hoogleraar. “Het kan ook gaan over een granaat ergens ophangen. Ook niet mis, maar dan gaat het nog niet om een vuurwapen of met een vuurwapen rondlopen.”

Ook zijn de jongeren die zichzelf op deze manier proberen te beschermen in sommige gevallen zelf ooit slachtoffer van geweld geweest, legt Weerman uit. “Heel veel jongeren die een wapen dragen of gebruiken, die zijn zelf ook slachtoffer geweest van geweld. Soms is er is heel veel geweld in hun omgeving geweest.”

‘Scholen spelen cruciale rol’

Maar wat kan er gedaan worden om het wapenbezit onder deze jongeren te ontmoedigen? Volgens Renee Stoelwinder, adviseur Veiligheid bij Scherp in Veiligheid, kunnen scholen hier een belangrijke rol in spelen. “Scholen spelen een cruciale rol in het voorkomen en signaleren van wapengeweld, aangezien zij de jongeren veel zien”, stelt zij.

“Zo weten we bijvoorbeeld dat fysieke maatregelen kunnen helpen om wapenbezit te ontmoedigen. Denk daarbij aan camera’s of kluiscontroles.” Maar scholen kunnen meer: een zero-tolerance beleid tegen wapens geeft duidelijkheid. En jongeren moeten de juridische en sociale gevolgen kennen, zoals een strafblad of verwijdering van school.

‘Dan moet je zelf ook iets hebben gedaan’

Volgens Stoelwinder is het verder ook belangrijk dat scholen samenwerken met iemand als Akhath. “Scholen spelen een belangrijke rol, maar kunnen het niet alleen. Jeugdwerkers of maatschappelijk werkers kunnen risicoleerlingen vroeg begeleiden en met ze inzetten op sport, coaching of andere activiteiten die hen weghouden van het criminele circuit.”

“Want ik snap het wel”, zegt de 12-jarige scholier tot slot over leeftijdsgenoten die wapens bezitten om zichzelf te beschermen. “Maar de kans dat je ineens wordt aangevallen is best klein, dan moet je zelf ook iets hebben gedaan.”