ANP

NOS Nieuws•vandaag, 06:57

  • Bas de Vries

    redacteur Research

  • Bas de Vries

    redacteur Research

Racisme in het amateurvoetbal komt aanzienlijk vaker voor dan het aantal meldingen bij voetbalbond KNVB het doet voorkomen. Dat valt op te maken uit gesprekken die de NOS de afgelopen weken voerde met 36 jeugdspelers.

Gevraagd naar hun ervaringen het voorbije seizoen kwamen meer dan 140 incidenten omhoog waarin racisme een rol speelde. Hoofdverantwoordelijk daarvoor waren tegenspelers en toeschouwers. Enkele spelers waren zelfs wekelijks slachtoffers van racisme, en dat meerdere keren per wedstrijd. De KNVB spreekt in een reactie van “verschrikkelijke verhalen”.

Trekken aan hoofddoekje

Soms waren het de ouders van teamgenoten of medespelers zelf die spraken over “die zwarte”. Of die aan een 16-jarige Chinese Nederlander vroegen of hij weleens vleermuis of hond eet.

De meeste negatieve ervaringen komen van een meisjesteam van Elinkwijk uit Utrecht. Volgens de speelsters is dat vooral omdat sommigen van hen een hoofddoek dragen. Niet alleen worden deze meisjes daardoor veelvuldig uitgescholden; in één geval werden de moeders van het team bekogeld met plastic flesjes. Een meisje werd tijdens een wedstrijd aan haar hoofddoek getrokken.

Meldingsapp van de KNVB

Het gaat om opvallend veel signalen als je bedenkt dat de KNVB in hetzelfde seizoen 230 meldingen binnenkreeg van discriminatie, bij 800.000 wedstrijden en 67.000 voetbalteams in competitie. Daaronder vallen bij de KNVB ook onder meer homodiscriminatie en vrouwonvriendelijkheid.

De bond onderkent de ‘ondermelding’ van discriminatie al langer en probeert er iets aan te doen. Onder andere via een speciale app, die in het seizoen 2024/2025 veertig meldingen opleverde. Ook begon afgelopen voorjaar de anti-discriminatiecampagne ‘Discriminatie=Kansloos’.

‘Melden is zonde van de energie’

In geen van de voorbeelden die in de interviews naar boven kwamen, is melding gedaan bij de voetbalbond. Zelfs het eigen clubbestuur wordt over het algemeen niet op de hoogte gebracht. “Je komt niet op het idee”, zegt een speler van Alexandria ’66 uit Rotterdam. “Je wil zo snel mogelijk vergeten wat er is gezegd. In het uiterste geval vecht je het na afloop uit op de parkeerplaats, maar je gaat in elk geval niet klagen bij het bestuur.”

“Als je er werk van gaat maken, wordt het er niet beter op”, is de ervaring van een 18-jarige voetbalster van Elinkwijk. “Ik probeer überhaupt niets meer terug te zeggen. Je geeft alleen maar voeding aan het vooroordeel dat Turken en Marokkanen een ‘agressief volk’ zouden zijn.” Een teamgenoot sluit zich bij haar aan: “Zonde van de energie, er is toch niets aan te doen.”

Jeugdsecretaris Ankie Vermeer van Elinkwijk benaderde vorig seizoen wel een andere club toen er bij een wedstrijd van meisjes onder 11 jaar was geroepen dat zij “terug naar hun eigen land” moesten. “Het enige wat dat opleverde, was dat ik de bal kreeg teruggespeeld: het zouden juist onze meiden zijn geweest die zich schuldig hadden gemaakt aan racisme.”

Contactsport

De incidenten in het voetbal staan niet op zich; alle melders vertellen dat zij ook in het dagelijks leven met discriminatie te maken hebben. Dat het in het voetbal vaker gebeurt, komt volgens hen door het feit dat het om een contactsport gaat die veel emotie kan oproepen.

Volgens bestuurslid Rob de Vries van Alexandria ’66 uit Rotterdam komen bij zijn club racistische ervaringen vaak pas omhoog als iemand uit het veld is gestuurd en moet uitleggen waarom hij zo boos was geworden. “Dan pas hoor je opeens dat hij eerst is uitgescholden voor iets vreselijks. De scheidsrechter heeft dat dan niet gehoord.” Martin Fluit van FC Abcoude heeft dezelfde ervaringen bij zijn club.

Real-speler als inspirator

Directe aanleiding voor de gesprekken met de 36 jeugdvoetballers, trainers en bestuursleden was een ernstig incident vorige maand in het betaalde voetbal. in Leeuwarden werd Willem II-aanvaller Samuel Bamba racistisch bejegend tijdens de uitwedstrijd van zijn nieuwe club tegen SC Cambuur (2-2). Aanhangers van de tegenstander maakten ‘apengeluiden’ bij zijn wissel.

De meeste jeugdspelers kennen dit voorbeeld niet, maar een aantal spreekt wel zijn bewondering uit voor de zwarte Braziliaanse voetballer Vinicius Júnior van Real Madrid. Die barstte vorig jaar tijdens een persconferentie in tranen uit toen hij vragen kreeg over racisme in het Spaanse voetbal. Vinicius geldt voor veel van deze jonge voetballers als een voorbeeld vanwege zijn strijd tegen racisme in de sport.

Reactie KNVB

“Dit zijn verschrikkelijke verhalen. Discriminatie of uitsluiting staan haaks op waar het voetbal voor staat: miljoenen uiteenlopende mensen samenbrengen. Het beschadigt mensen en het voetbal.

Dit bevestigt ons al eerder geuite vermoeden dat helaas niet alle incidenten worden gemeld. Met onze huidige campagne via onder andere reclameblokken op tv willen we de meldingsbereidheid vergroten, zodat wij actie kunnen ondernemen. Bruikbare meldingen worden of tuchtrechtelijk opgevolgd, of de KNVB neemt contact op met de betrokken vereniging. Melden kan onder meer via de app Discriminatiemelder.”

Verantwoording

De NOS benaderde dertien multiculturele amateurclubs in het hele land met de vraag of wij met jeugdvoetballers konden praten. Drie werkten mee: Alexandria ’66 uit Rotterdam, Elinkwijk uit Utrecht en FC Abcoude. De 36 spelers die wij persoonlijk spraken, waren allen 15 jaar of ouder. Daarnaast spraken wij met vier bestuursleden en drie trainers van de betreffende clubs.

Niet alle spelers die wij spraken, hebben een migratie-achtergrond of maakten persoonlijk racisme mee; sommigen hoorden vorig seizoen alleen discriminerende opmerkingen tegen anderen of hadden überhaupt niets te melden op dit vlak. Veel van de 140 gemelde incidenten konden we controleren aan de hand van andere bronnen, maar niet allemaal. Ook was niet altijd nauwkeurig te controleren wat de complete context was van het incident.