“Dit is het gevolg van het beleid om meer zorg thuis aan te bieden. Van de mensen die voorheen in de verpleeghuizen kwamen, krijgt nu 25 procent de zorg thuis”, zegt Bianca Buurman. Zij is voorzitter van de Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland en hoogleraar Acute Ouderenzorg aan het Amsterdam UMC. “Het is aan de ene kant goed nieuws dat de wachtlijsten dalen dus ik vind de leegstand niet gelijk een probleem. Maar dit heeft wel gevolgen voor de zorg.”

Lange wachtlijst

Op de wachtlijst staan nog wel 17.000 mensen, maar dat aantal is de afgelopen 2 jaar fors gedaald. Niet iedereen die op die lijst staat heeft volgens Buurman op korte termijn een plek in een verpleeghuis nodig. Een deel van de mensen zijn ook uit voorzorg ingeschreven. Maar het feit dat de zorg langer thuis wordt gegeven heeft ook een keerzijde.

En de gevolgen daarvan ondervinden ze in het verpleeghuis. “Doordat mensen meer zorg in de thuissituatie krijgen, komen ze in het verpleeghuis met zwaardere problematiek binnen. Het werk is er zwaarder door geworden”, vertelt Buurman.

Minder snel indicatie

“Pas als er zich thuis een crisissituatie voordoet, worden mensen opgenomen”, vertelt Buurman. “Dit komt ook doordat ze minder snel de indicatie krijgen om tot een verpleeghuis te worden toegelaten. 50 procent of meer gaat via een crisis het verpleeghuis of ziekenhuis in en dat is echt heel veel.”

“Voor de mensen zelf én voor de druk op de zorg is dat niet wenselijk. Vooral bij dementie is dat erg slecht en gebeurt dit vaak te laat.” De hoogleraar Acute Ouderenzorg pleit ervoor om dat beter te gaan regelen.

Inkomsten nodig

Ook Elzemieke van Hunnik, bestuurder van Eilandzorg, bevestigt dat de leegstand gevolgen heeft voor verpleeghuizen. “Een zorginstelling heeft inkomsten nodig en zeker een kleinere instelling, dus dit houden we niet lang vol.”

“We zijn flexibel, maar ook kwetsbaar. Die kwetsbaarheid, die komt nu wel heel duidelijk naar boven.”

Zorgen over bezuiningsplannen

De plannen van veel politieke partijen die willen bezuinigen op de zorg, helpen niet om de problemen op te lossen volgens Buurman. “We hebben al heel veel stappen gezet om er voor te zorgen dat mensen langer thuis wonen. Ik vind het dus echt onverstandig.”

Het is volgens haar juist noodzakelijk om het zorgvak aantrekkelijk maken, maar daar leest ze nauwelijks wat van terug. “Vanuit mijn rol als voorzitter van de beroepsvereniging zie ik ook een uitdaging voor de arbeidsmarkt om jongeren te interesseren voor de zorg.” Wat dit gaat betekenen voor de kwaliteit hangt ook deels van de bezuinigingen af. “Het werk wordt zwaarder, ook voor mantelzorgers”, vertelt Buurman. “Het zal ook iets betekenen voor naasten van wie meer zorg wordt verwacht en die kunnen daardoor misschien ook minder werken.”

Andere vormen van samenwonen

Ondanks het feit dat Buurman de leegstand niet per definitie als negatief ziet, moet dat niet leiden tot het failliet gaan van de verpleeghuizen. “De vergrijzing is nog niet op z’n hoogtepunt”, zegt de hoogleraar. “Het is de bedoeling dat er voldoende verpleeghuizen zijn en dan is het niet verstandig om nu wat weg te halen. Anders moet je weer gaan bijbouwen.”

Buurman pleit daarom voor een ander gebruik van de ruimte als er sprake is van leegstand. “Misschien kan je ook een deel van de woningnood oplossen en bijvoorbeeld studenten daar ook laten wonen. Als dit een nieuwe werkelijkheid is, moet je nadenken over andere vormen van samenwonen.”