Toen in het Noord-Hollandse Uithoorn de afgelopen dagen – zonder een van de bekende aanleidingen zoals Konings- of Bevrijdingsdag – de straten rood-wit-blauw begonnen te kleuren, vond de gemeente het wel welletjes. De vlaggen werden verwijderd, tot ongenoegen van sommige inwoners.
Lokale wetten en regels
“We willen benadrukken dat het alleen gaat om vlaggen die in de openbare ruimte waren opgehangen”, laat een woordvoerder van de gemeente weten. “Het gaat dus om objecten die van de gemeente zijn, zoals lantaarnpalen. Vlaggen op het eigen huis of privéterrein mag uiteraard wel.”
Het verwijderen van de vlaggen valt onder lokale wetten en regels, benadrukt de gemeente. “De burgemeester heeft hier vanuit zijn bevoegdheid om uitvoering verzocht.”
‘Gekaapt’ door extreemrechts
Vaak wordt als reden voor het verwijderen van vlaggen in de publieke ruimte aangegeven dat deze tot onveilige situaties in het verkeer kunnen zorgen. Maar er is meer aan de hand: de veelal onschuldige en feestelijke symboliek van de Nederlandse vlag lijkt steeds vaker te worden gekaapt door extreemrechtse groepen.
Vlaggenexpert en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Vlaggenkunde Davied van Berlo maakt zich zorgen. “Deze vlag is van ons allemaal, van alle Nederlanders. Het gaat om een van de oudste nog bestaande vlaggen. Sinds de opstand tegen de Spanjaarden eind zestiende eeuw werden die drie kleuren al gebruikt.”
‘Brengt mensen bij elkaar’
De vlag heeft volgens Van Berlo een belangrijke verbindende waarde. “De vlag brengt mensen bij elkaar. Juist omdat de driekleur voor iedereen is.”
“We zien hem heel veel op onze nationale feestdagen of als mensen de vlag uithangen met de schooltas eraan, echt een mooie Nederlandse traditie”, geeft hij als voorbeeld.
Weinig regels
In Nederland zijn er – in tegenstelling tot veel andere landen – heel weinig strenge regels met betrekking tot de nationale vlag: “Er is hier wel een rijksprotocol voor overheidsgebouwen, maar verder is het gewoon een vlag voor iedereen. Dus wat je ermee doet, aan en in je eigen huis, dat mag je zelf weten.”
Maar op het moment dat iemand een vlag aan een boom of aan een lantaarnpaal hangt, ligt dat anders volgens Van Berlo. “Dan ben je in de openbare ruimte bezig en daar gaat de gemeente over.”
‘Proberen een andere betekenis te geven’
En er is meer aan de hand: “Bij recente protesten hebben we de prinsenvlag gezien, dus oranje, wit, blauw. Die vlag heeft een duidelijk verband met extreemrechts. Maar bijvoorbeeld bij de protesten op het Malieveld en in Amsterdam zag je ook veel gewone Nederlandse vlaggen.”
“Uiteindelijk is het ieders goed recht om dat te doen, maar het blijft natuurlijk de Nederlandse vlag, van ons allemaal. Wat je ziet is dat met name de rechts-radicale hoek die groep kleiner probeert te maken en de vlag een andere betekenis te geven”, legt hij uit.
Vlag ’terugclaimen’
Aan de andere kant kunnen mensen de vlag ook ’terugclaimen’, denkt de expert. “Als je de vlag op meer andere plekken gebruikt, dan blijft het toch de vlag van iedereen. “
Hij noemt als voorbeeld het recente D66-congres waar fractievoorzitter Rob Jetten voor een grote Nederlandse vlag stond. “Hij zegt daarmee als het ware: ‘Ik pak hem terug, dit is de vlag van ons allemaal en daar ga ik ook gewoon voor staan.'”