Is Anne een femme fatale, is dit een thriller of een farce? Vragen, vragen: de Duitse filmmaker Jan-Ole Gerster danst in Islands een intrigerende tango met een oeroud archetype.
Thriller
Islands. Regie: Jan-Ole Gerster. Met: Stacy Martin, Sam Riley, Jack Farthing. 123 min.
De femme fatale is veel ouder dan de film: een vamp die via seksuele manipulatie mannen in het verderf stort. Ze was zeer in trek toen film geboren werd in 1895, en suffragettes gelijke rechten eisten. En in de ‘film noir’, het cynische misdaadgenre dat opbloeide toen Amerikaanse vrouwen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog praatjes hadden gekregen, uit de fabrieken en kantoren werden teruggejaagd naar de keuken. Ze maakte een comeback in de golf neo-noirs en erotische thrillers van eind jaren tachtig, na de tweede feministische golf: zie Sharon Stone die in Basic Instinct (1992) haar slipje vergeet bij een politieverhoor.
Die femme fatale is na #MeToo ietwat problematisch. Ze zou een mannelijke projectie zijn die femicide rechtvaardigt: zijn controle-verlies lijkt dan háár schuld, zij bracht hem toch het hoofd op hol? De femme fatale stond ook ter discussie in de recente miniserie Disclaimer, waar Cate Blanchett mikpunt wordt van een vileine lastercampagne: de wereld ziet in een power woman maar al te graag een femme fatale.
Anderzijds: hoe saai wordt het in de film zonder verleiding en seksuele chicanes? De oplossing: de femme fatale wordt tegenwoordig van een bijsluiter voorzien. Was ze vroeger een mysterie of puur slecht, nu is ze getraumatiseerd, slachtoffer van seksisme, ontgoocheld of gewoon ambitieus. Een moderne femme fatale heeft een verhaal.
Dus wie is Anne (Stacy Martin) in Jan-Ole Gersters sluwe film Islands? Ze is een klassieke ‘Hitchock-blondine’: verdacht. We zien Anne door de ogen van Tom (Sam Riley), een tennisleraar in een all-inclusive op het Canarische eiland Fuerteventura. Tom is een gewezen tennisprof, zijn leven is een verloederde sleur geworden: dansen, zuipen, snuiven, one-night stands met toeristen en dan met een kater tennisles geven.
Zwarte weduwe
In het eerste shot ontwaakt Tom met een droge bek in het zand. Maar dan arriveert het Britse stel Anne (Stacy Martin) en Dave (Jack Farthing), die tennisles willen voor hun zoontje Anton. Tom leert ze beter kennen en ontdekt dat hun huwelijk op springen staat. Anne is ontgoocheld omdat Dave haar ouders ruïneerde met een slechte investering. Tom is een labiele dronkelap die zich wentelt in zelfmedelijden.
Na een avond stappen verdwijnt Dave spoorloos. Zijn mobiel ligt bij een klif, zijn kleren op een strand. Zelfmoord of moord? Een rechercheur verdenkt Anne en heeft bewijs, zegt hij. Anne lijkt intussen op klassieke wijze Tom in te palmen: topless zonnen, en „wil je mijn rug insmeren?”. Tom zou graag Daves plek innemen en Anne ‘redden’; hij hunkert naar vastigheid en liefde. Maar ja, eenmaal een zwarte weduwe… De opgewekte filmmuziek heeft op dit punt plaats gemaakt voor dreigende celloklanken en dissonanten.
Alles wijst op een femme fatale, maar de mannen van Islands excelleren in bluf, zelfbedrog en wensdenken. Zien ze de ander of alleen hun eigen projecties? Anne manipuleert, maar regisseur Jan-Ole Gerster nog veel erger.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.