Marcel van den BerghAfvalwaterinjectie in lege gasvelden door de NAM

NOS Nieuws•vandaag, 12:23

  • Bauke Haanstra

    redacteur Binnenland

  • Bauke Haanstra

    redacteur Binnenland

Het Openbaar Ministerie (OM) eist een geldboete van 20 miljoen euro in een strafzaak tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Het OM beschuldigt de NAM er onder andere van grote hoeveelheden gevaarlijke afvalstoffen diep in de grond te hebben geïnjecteerd zonder de goede vergunningen te hebben. De NAM injecteerde afvalstoffen in de lege ondergrondse gasvelden bij het Groningse Borgsweer.

De afvalstoffen zijn onder meer vrijgekomen bij het verwerken van aardgas uit de Noordzee. Daar zit namelijk veel water bij, dat van het aardgas gescheiden moet worden. Als het eenmaal gescheiden is, is het water verontreinigd en wordt het als afval behandeld.

Andere beschuldigingen van het OM hebben ook te maken met hoe de NAM met de gevaarlijke stoffen omging. Zo had het bedrijf de stoffen bijvoorbeeld niet aan mogen nemen op een verwerkingslocatie. Door niet op een goede manier met de stoffen om te gaan zou de NAM, volgens het OM, meer dan 5 miljoen euro voordeel hebben gehad. Dat bedrag vordert het OM nu ook. Alle fouten zouden hebben plaatsgevonden tussen 2010 en 2022.

Effecten op natuur en mens

Een onafhankelijk onderzoeksbureau van milieu- en omgevingsdeskundigen, de STAB, keek ook naar de zaak. Bij de meeste beschuldigingen zegt het bureau dat de NAM inderdaad iets deed waarvoor het niet de goede vergunning had. Bij een aantal beschuldigingen ligt dat genuanceerder, volgens de STAB. Daar zou de NAM wel de goede vergunning hebben gehad of was de stof ongevaarlijk.

Volgens zowel de NAM, het OM als de STAB levert de injectie geen gevaar op voor mensen of natuur in de omgeving. “De kern is niet de vraag of er milieuschade is opgetreden, maar het gaat hier om transparantie”, zei het OM vandaag.

Het OM zegt wel dat het feit dat de stoffen geen effect hadden op mens of natuur, niet betekent dat de stoffen juridisch gezien niet gevaarlijk waren. Voor gevaarlijke stoffen gelden andere regels dan voor minder gevaarlijke of ongevaarlijke stoffen.

De zaak gaat dus vooral over de vraag of de NAM de juiste vergunningen had om te doen wat het deed. Het bedrijf moet stoffen een bepaalde code geven en het OM en de NAM verschillen op meerdere punten van mening over welke code de stoffen hadden moeten hebben. Zo’n code bepaalt dan weer hoe met de stof moet worden omgegaan.

Administratieve fouten

Het OM stelde het boetebedrag vast door ook te kijken naar eerder veroordelingen van grote bedrijven in milieustrafzaken. Zo kreeg chemiebedrijf Sabic in 2024 een boete van 10 miljoen euro opgelegd.

De NAM spreekt sommige beschuldigingen tegen. Directeur Noord-Nederland Martijn Kleverlaan zei gister in de zittingszaal dat het in bepaalde gevallen niet om gevaarlijke stoffen ging of dat de NAM de vergunningen wel op orde had. Op andere punten gaf Kleverlaan toe dat het bedrijf ‘administratieve fouten’ had gemaakt. De directeur zei dat hij zich daarvoor schaamde.

Rutte

Het OM speelde vandaag in de rechtszaal ook een aantal afgetapte telefoongesprekken van de NAM-directie af. Uit een van die gesprekken blijkt dat de NAM geprobeerd heeft via voormalig premier Rutte invloed uit te oefenen op de besluiten van het Openbaar Ministerie in de zaak. Het OM twijfelde er eerder in het onderzoek namelijk over om ook NAM-medewerkers persoonlijk te vervolgen, dat wilde het bedrijf voorkomen. Uiteindelijk besloot het OM alleen de NAM als bedrijf te vervolgen omdat er niet genoeg aanleiding was om ook bestuurders te vervolgen.

Volgens het OM heeft het ministerie van Economische Zaken terecht tegen de NAM gezegd dat zij geen invloed uit konden oefenen op de besluiten van het OM.

Aardbevingen

De NAM en de overheid komen elkaar de laatste jaren vaak tegen in de rechtszaal. Zo verschillen ze van mening over hoeveel de NAM zou moeten betalen voor herstel van Groningse huizen die door aardbevingen beschadigd raakten. Die aardbevingen waren het gevolg van gaswinning door de NAM in die provincie. De relatie was jaren geleden nog erg goed, toen de NAM en de overheid veel verdienden aan de gaswinning.