“In verkiezingstijd worden vaak de uitersten tegenover elkaar gezet”, zegt politiek commentator Marloes Lemsom. “Maar kiezers hebben er veel meer aan om de verschillen te zien tussen partijen die dichtbij elkaar liggen. Mensen twijfelen vaker tussen twee linkse, rechtse of middenpartijen, dan tussen bijvoorbeeld de PVV of GroenLinks-PvdA.”

Dezelfde vijver

GroenLinks-PvdA en D66 vissen in dezelfde vijver: wie D66 overweegt, denkt vaak ook aan GroenLinks-PvdA. Voor kiezers van D66 geldt dat GroenLinks-PvdA ruim twee keer zo vaak in hun keuzeset staat als normaal, andersom is dat iets minder sterk.

Zo bleek uit het laatste Nationaal Kiezersonderzoek, waarin kiezers in de aanloop naar de verkiezingen van 2023 werden ondervraagd.

Wonen en klimaat

In dat onderzoek viel ook op waar toen de verschillen zaten tussen beide partijen. GroenLinks-PvdA werd vooral met het klimaat geassocieerd, D66 met onderwijs. Maar inmiddels is Nederland een gevallen kabinet verder en worden de kaarten opnieuw geschud voor de verkiezingen van woensdag 29 oktober. Waar zitten de verschillen nu?

Kiezers die nu twijfelen zeggen hun keuze tussen deze partijen te bepalen op de thema’s wonen en klimaat. De campagne is vol op stoom en D66-leider Rob Jetten en GroenLinks-PvdA-voorman Frans Timmermans reizen stad en land of om kiezers ervan te overtuigen vooral op hun partij te stemmen.

‘De kracht van de samenleving’

Hoe zien zij dat zelf? “Ik zie bij GroenLinks-PvdA toch dat zij wel goede ideeën hebben, maar heel vaak met meer overheid of meer belastingen het willen oplossen”, zegt Jetten tijdens een campagnebijeenkomst op de Universiteit Twente. “En ik geloof iets meer in de kracht van de samenleving zelf.”

Op campagne in Nijmegen zegt Timmermans het dan weer zo: “Voor mij is toch het sociale argument het sterkste. Bij ons leidt het er echt toe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. En D66 heeft er toch voor gekozen om zich wat meer aan te sluiten bij de rechtse partijen in Nederland.”

‘Groots denken en doen’

Op de thema’s die nu belangrijk zijn voor kiezers die deze partijen overwegen zijn er in elk geval duidelijke verschillen. Kijk bijvoorbeeld naar de woningmarkt. D66 wil bijvoorbeeld inzetten op tien nieuwe steden. Maar is dat wel echt realistisch?

“Het gaat echt om groots denken, maar ook groots doen”, zegt Jetten. “Met bestaande panden ombouwen, het makkelijker maken om woningen te delen, kun je veel Nederlanders aan een huis helpen. Maar er zitten honderdduizenden Nederlanders te wachten op een betaalbare starterswoning of een passende seniorenwoning. Dat kan deels in de bestaande stad, maar het zal ook op nieuwe plekken moeten.”

Oude volkshuisvestingsbeleid

Timmermans: “Als het om wonen gaat investeren wij veel meer geld dan D66. Wij willen ook weer terug naar het oude volkshuisvestingsbeleid. Dus wij gaan de woningbouwcorporaties weer in een positie brengen dat ze voor heel veel huurders betaalbare woningen kunnen bouwen. Want alle partijen zeggen: ‘we gaan bouwen’, maar wij zeggen nadrukkelijk: ‘we gaan betaalbaar bouwen’.”

“In de plannen van Timmermans komen de woningen die woningcorporaties bouwen ook voor veel meer Nederlanders beschikbaar dan nu. GroenLinks-PvdA stelt zich ten doel dat 2 op de 3 Nederlandse huishoudens zo’n woning moet kunnen krijgen. GroenLinks PvdA kiest heel nadrukkelijk voor meer sociale huurwoningen”, reageert Jetten. “Bij D66 willen we vooral ook inzetten op middenhuur en middenkoop.”

Klimaatbeleid

Op het andere onderwerp dat twijfelende kiezers belangrijk vinden is de overlap groter. Zelfbenoemd klimaatdoener Rob Jetten wil meer inzetten op windmolens op zee en zonnepanelen op daken. “Ik geloof heel erg dat klimaatbeleid hand in hand kan gaan, ook met goed beleid voor ondernemers.”

Timmermans wil wat hij noemt ‘rood en groen’ met elkaar combineren. “Je maakt beleid voor klimaat dat tegelijkertijd goed is voor mensen met een smalle beurs.” Als voorbeeld wijst hij op investeringen in woningen in postcodegebieden waar mensen het het moeilijkst hebben. “Je vermindert de uitstoot van CO2 en de energierekening van mensen gaat omlaag.”

Verschil in stijl

En dan is er tot slot nog het verschil in stijl, in elk geval volgens D66-leider Rob Jetten zelf. “Ik denk dat wij iets opgewekter en energieker ertegenaan gaan dan ik soms bij GroenLinks-PvdA zie.”

En zoals een handig politicus dat doet, gebruikt Timmermans de kritiek op een podium in Nijmegen gelijk in zijn voordeel. “Hebben wij weinig energie mensen? Om het op z’n Nijmeegs te zeggen: wij bèrsten van de energie!”