Tientallen jaren was de regio Twente een echt CDA-bolwerk. Tot de laatste verkiezingen, toen NSC daar opeens de grootste werd. De vertrokken CDA’er Pieter Omtzigt haalde in de regio Twente in bijna alle gemeenten meer dan 30 procent van de stemmen. Maar nu Omtzigt de politiek heeft verlaten, gaat het ook slecht met zijn partij.

De invloed van Omtzigt

Politicoloog Martin Rosema van de Universiteit Twente benadrukt dat 2 jaar geleden Omtzigt en zijn NSC niet alleen maar CDA’ers aantrokken. “Die kiezers kwamen van alle partijen. Ook bijvoorbeeld teleurgestelde PvdA- en SP-stemmers. Die gaven hun stem aan NSC omdat Omtzigt zich zo had ingezet voor de toeslagenaffaire. Die mensen zwermen nu weer uit naar allerlei partijen.”

Volgens hem zal het niet eenvoudig worden voor het CDA om de NSC-stemmers massaal naar zich toe te trekken. “Vroeger had je de verzuiling, toen waren mensen honkvast. Nu gaan kiezers gemakkelijk weer weg bij een partij. Die traditionele kiezer: die krijgt het CDA niet zomaar weer terug.”

5,5 zetels naar CDA

Uit onderzoek van EenVandaag en Verian blijkt dat de grootste groep voormalig NSC-stemmers nu wel bij het CDA uitkomt. Ruim een kwart, goed voor 5,5 zetels, zou op dit moment op die partij stemmen. Een ongeveer even groot aantal kiezers stapte in 2023 juist over van het CDA naar NSC.

Onder Omtzigt trok NSC stemmers van veel verschillende kanten, die nu ook weer in diverse richtingen uitwaaieren. Een deel vindt ook zijn toevlucht bij partijen als JA21, D66, de SP, Forum voor Democratie of de SGP. En ongeveer 1 op de 6 voormalig NSC-kiezers weet nog niet waarop, en of ze überhaupt gaan stemmen deze verkiezingen.

Op jacht naar de Twentse kiezer

Alle 20 NSC-zetels binnenhalen, dat zal het CDA waarschijnlijk niet lukken. Maar duidelijk is dus wel dat er iets voor die partij te halen valt. En toeval of niet, het CDA heeft dit jaar een regionaal bekende Twentse kandidaat heel hoog op de lijst gezet.

Wethouder Hanneke Steen uit Hengelo staat op plek 2, meteen achter politiek leider Henri Bontenbal. Zal het de christen-democraten op deze manier lukken om de kiezers die zijn overgestapt naar NSC, weer terug te winnen? “Het is een signaal dat je de regio heel serieus neemt”, zegt Rosema.

Weerzin tegen Den Haag

Of die keuze ook direct extra zetels oplevert betwijfelt hij, al denkt Rosema dat het wel bijdraagt aan het imago van de partij. “Zo’n regionale kandidaat, dat helpt wel mee: mensen hebben dan het gevoel dat ze gezien worden door de partij.”

Volgens Rosema heerst in veel provincies een bepaalde weerzin tegen Den Haag en de Randstad. “En mensen stemmen lang niet altijd op de nummer 1. In dit geval kunnen de CDA-kiezers hun stem uitbrengen op een regio-kandidaat, met een duidelijk profiel. Het zal niet meteen heel veel extra zetels opleveren, maar het is wel slim om te doen”.

Weinig vertrouwen voor Van Hijum

Toch komt de grootste aantrekkingskracht voor veel (nieuwe) CDA-kiezers op dit moment juist van de Rotterdamse lijsttrekker Henri Bontenbal, bleek al uit eerder onderzoek. Heel anders is dat bij NSC, waar de keuze voor lijsttrekker Eddy van Hijum, die lange tijd voor het CDA actief was in Overijssel, nog niet het gewenste effect oplevert.

Slechts 22 procent van de mensen die in 2023 op NSC stemden, heeft vertrouwen in hem als partijleider, blijkt uit een peiling onder bijna 26.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel deze week. Sommige (voormalig) NSC-kiezers omschrijven Van Hijum als ‘intelligent’ of ‘ervaren’, anderen vinden hem vooral ‘weinig charismatisch’. Ook zijn rol in het Pensioendossier als minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt hem kwalijk genomen.

‘NSC een gepasseerd station’

Een deel van de voormalige NSC-achterban geeft zelfs aan de huidige lijsttrekker niet of nauwelijks te kennen, mede omdat NSC voor hen allang een gepasseerd station is: 7 op de 10 (69 procent) NSC-kiezers zou nooit meer op de partij stemmen, ongeacht wie de partijleider is.

Waar een deel van de achterban teleurgesteld is in de keuze om met de PVV te regeren, vinden anderen dat de partij in het kabinet-Schoof ‘alleen maar de boel heeft zitten saboteren’. Bovendien geven kiezers aan dat ze met het vertrek van oprichter Pieter Omtzigt geen idee meer hebben waar de partij nog voor staat.