ANPFrans Timmermans bij Nieuwsuur
GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans is voorstander van het sluiten van akkoorden met landen om meer uitgeprocedeerde asielzoekers terug te laten keren. Hij wijst regelmatig naar Spanje als voorbeeld, maar cijfers over de effectiviteit van de Spaanse deals zijn niet beschikbaar.
Van alle migranten die asiel aanvragen in Europese landen maar het niet krijgen, verlaat nu slechts 20 procent de Europese Unie. Uitgeprocedeerde asielzoekers willen vaak niet terug en landen van herkomst willen ze vaak ook niet terugnemen.
Mede om die reden werkt Spanje intensief samen met onder meer Marokko en Mauritanië op migratiegebied. Onderdeel van die samenwerking zijn uitzetdeals: zo neemt Marokko asielzoekers die vanuit of via Marokko naar Spanje kwamen, maar daar niet mogen blijven, terug. Timmermans pleit ervoor dat ook Nederland dit soort bilaterale akkoorden sluit.
Ministerie geeft geen cijfers
Maar keren door die deals daadwerkelijk meer migranten terug? In Nieuwsuur zegt Timmermans dat het “aantal mensen dat geen recht heeft op verblijf en dat uitgezet wordt, in Nederland een heel laag percentage is en in Spanje een wat hoger percentage”. “Ik denk twee of drie keer meer.”
Op de vraag of dat hogere percentage specifiek door de bilaterale deals komt, zegt hij: “Hou me ten goede, ik heb dat niet helemaal paraat. Maar het is flink hoger in verhouding tot wat ons in Nederland lukt.”
Die bewering is niet te controleren: het Spaanse ministerie van Binnenlandse Zaken wil geen cijfers delen over zulke deals, “anders krijgen we diplomatieke problemen”. Dat schrijft het ministerie in antwoorden op meerdere informatieverzoeken. Ook Vluchtelingenwerk Spanje (CEAR) heeft geen cijfers over deze deals. “Een van de grote problemen van deze deal is het gebrek aan transparantie erover”, zegt een woordvoerder tegen Nieuwsuur.
Uitzetcijfers die vaak worden aangehaald, komen van statistiekbureau Eurostat. Op het eerste oog laten die cijfers zien dat Spanje het vorig jaar vaker lukte dan Nederland om een uitgeprocedeerde asielzoeker uit te zetten. Maar de cijfers maken géén onderscheid tussen mensen die zijn uitgezet via dit soort deals, en mensen die via de ‘reguliere’ weg zijn uitgezet. Het aandeel van die eerste groep blijft dus onduidelijk.
Uitzetcijfers lastig te vergelijken
Wat de Eurostat-cijfers wél laten zien: het aantal mensen dat jaarlijks een uitzetbevel krijgt, en het aantal mensen dat jaarlijks wordt uitgezet. Toch kennen de cijfers veel tekortkomingen, benadrukken experts. Zo gebruiken landen verschillende definities, en is onduidelijk of de mensen die daadwerkelijk vertrekken datzelfde jaar hun uitzetbevel kregen, of al jaren eerder.
Bovendien stapelen terugkeerbevelen soms op als het uitzetten mislukt: zo kan één persoon in de database goed zijn voor meerdere terugkeerbevelen. Daarnaast zijn ontvangende landen lastig met elkaar te vergelijken, omdat ze te maken hebben met verschillende herkomstlanden: Afghanistan, bijvoorbeeld, neemt nauwelijks mensen terug, terwijl landen als Brazilië dat juist wel doen.
In Spanje vragen veel mensen uit Latijns-Amerika asiel aan, wat in Nederland niet zo is. Het vergelijken van de uitzetcijfers van Spanje en Nederland is dan ook als appels en peren vergelijken, benadrukken experts.
Asielzoekers die in Nederland geen verblijfsvergunning krijgen, maar hier toch blijven, zijn nu niet strafbaar. Afgelopen zomer stemde de Tweede Kamer voor een plan om die strafbaarstelling alsnog te regelen. GroenLinks-PvdA is daarvan geen voorstander, maar Timmermans zegt dat hij bereid is “hierover te spreken”.
“Ik vind strafbaarstelling een schijnoplossing. Landen die dat gedaan hebben, hebben niet meer mensen uitgezet dan landen die dat niet gedaan hebben. Het gevaar is dat je mensen uit het oog verliest en je ze helemaal niet kunt uitzetten.”
Desondanks is het onderwerp voor hem geen breekpunt bij eventuele formatieonderhandelingen. “Ik noem geen breekpunten.”
In het verkiezingsgesprek ging het ook over klimaat en het minimumloon. Kijk hier het hele gesprek met Timmermans terug:
Het verkiezingsgesprek met Frans Timmermans (GL-PvdA)