Sinds het jaar 2000 is het percentage Nederlanders dat alleen woont gegroeid van 14 naar 19 procent, zegt demografisch onderzoeker aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) Aart Liefbroer. “Dat is inmiddels bijna 1 op de 5, dus dat is fors gestegen in de afgelopen 25 jaar.”

Jongeren en ouderen

De groep is divers, volgens Liefbroer. Onder jongeren neemt het toe, omdat meer jongeren nu naar een hbo of wo gaan. Daarvan gaat een groot deel zelfstandig op kamers wonen.

Bij mensen van middelbare leeftijd is een groter deel alleenstaand door de toename van het aantal scheidingen of relaties die stuklopen. Daarnaast zijn er meer ouderen door de vergrijzing en een deel van deze ouderen is alleenstaand omdat hun partner is overleden.

Kwetsbare groepen

“Je ziet dus eigenlijk onder alle leeftijdsgroepen dat het aantal alleenstaanden toeneemt”, zegt Liefbroer. Maar, gaat hij verder, sommige groepen zijn kwetsbaarder dan anderen.

Dit zijn voornamelijk de mensen die nooit met een partner hebben samengeleefd of mensen die na een scheiding niet opnieuw met een partner gaan samenleven. Ze hebben een kleinere kans op een koopwoning, een lager inkomen en zijn vaker eenzaam en hebben een klein netwerk, volgens Liefbroer.

Sociale druk

Eenzaamheid is herkenbaar voor Fiona Fortuin (43), die ook alleenstaand is. Vooral nadat steeds meer vrienden van Fiona gingen samenwonen en kinderen kregen. “Ik zou echt graag meer contact willen met mijn vrienden die een gezin hebben, maar je merkt dat zij bijna kopje onder gaan door de druk die bij hen ligt”, zegt Fiona.

Ook bij sociaal contact met minder bekenden merkt Fiona dat de norm nog altijd ligt bij het ’traditionele gezin’. De eerste vragen die mensen stellen als ze haar willen leren kennen zijn vaak: ‘heb je kinderen?’ of ‘heb je een relatie?’, zegt Fiona. “Hierdoor merk je zeker wat we normaal vinden als samenleving en wat de verwachtingen zijn. Ik ben niet alleen alleenstaand, maar ik heb ook geen kinderen dus ik vervul mijn leven als vrouw niet zoals de verwachting is.”

‘Onzichtbaar’ voor politiek

Fiona voelde zich lang onzichtbaar, niet alleen door haar vrienden die een ander pad insloegen dan zij, maar ook door de politiek die zich veel op ‘het gezin’ richt. “Ik word daarin niet genoemd en ook niet gezien”, voelt Fiona.

Ook Liefbroer kijkt op van het gebrek aan aandacht. “Het verbaast mij weleens dat de politiek met alle begrijpelijke aandacht voor gezinnen, weinig aandacht lijkt te hebben voor deze kwetsbare groepen die niet in gezinsverband leven”, zegt hij.

Alleenstaand zijn is duurder

Hoewel de groep alleenstaande Nederlanders groeit, zijn veel regelingen en wetten nog steeds gebaseerd op ‘het traditionele gezin’.

“Als je kijkt naar belastingen die je betaalt, afvalstoffenheffing, die zijn vaak op huishoudens berekend”, geeft Fiona als voorbeeld. “Dus als je niet tot een gezin behoort, betaal je al snel meer per persoon.”

‘Relatie niet het allerberbelangrijkste’

Liefbroer beaamt dit. “Als alleenstaande heb je niemand om je vaste lasten mee te delen. Dus financieel zijn ze vaak slechter uit”, zegt hij. Liefbroer pleit ervoor om deze groep uit de vergeten hoek proberen te krijgen.

Ook Fiona vindt het jammer dat de politiek haar niet ziet en “niet helpt om al die verschillende leefvormen in hun kracht te zetten.” Desondanks weet Fiona ondertussen hoe ze in haar eigen kracht kan staan. “Het vinden en het hebben van een relatie is niet het allerbelangrijkste voor mij. Een leven alleen is waarschijnlijk iets wat meer bij mij past, dan bij andere mensen”, zegt ze tot slot.