John Ramaker
Analyse Aardappelen
Vandaag 08:00 uur – Niels van der Boom – 3 reacties
Oogst 2025 zit nog maar net achter de planken of aardappeltelers zijn alweer bezig met volgend seizoen. Vooral over de aardappelcontractprijzen voor oogstjaar 2026 wordt al driftig gespeculeerd. Toch kunnen die weleens niet de hoofdrol gaan spelen komend jaar.
Heb je een tip, suggestie of opmerking naar aanleiding van dit artikel? Laat het ons weten
Het forumtopic op Boerenbusiness ‘contractprijzen 2026’ heeft inmiddels flink wat reacties opgeleverd. Dat toont aan dat dit onderwerp leeft en dat is ook niet zo gek. Vier jaar op rij konden akkerbouwers rekenen op een stijgende contractprijs. Dat moest ook wel, om mee te kunnen in de kostprijsstijging. De aardappelverwerkers hebben deze meer dan gecompenseerd met hun vastprijscontracten. Zo steeg de kostprijs met 14% tot 20% in vier jaar tijd. De contractprijzen van Fontane en Innovator (levering april) namen in diezelfde periode met gemiddeld 85% en 76% toe.
Ongekende verlaging?
De grote aardappelverwerkers laten zich nog geen uitspraken over prijzen ontlokken. Eerder deze herfst werd door insiders genoemd dat voor 2026 gerekend wordt op 10% tot 15% prijsverlaging. Dat komt neer op 3 tot 4 cent. Een dergelijke daling is fors in vergelijking tot de laatste tien jaar. In 2018 en 2021 gingen de prijzen ook naar beneden, maar bleef de schade gemiddeld gezien meestal beperkt tot 1 à 1,5 cent. Verschillende bedrijven zijn voornemens om eerder te beginnen met het contracteren. Normaal gesproken trappen de Belgische bedrijven net voor Kerstmis af en volgen de Nederlandse aan het begin van het nieuwe jaar.
Overigens is een dergelijke prijsdaling behoorlijk lager dan die momenteel bij het eindproduct frites wordt vertoond. In juni bedroeg de gemiddelde Belgische fritesprijs €1.169 per ton en die van Nederland €1.306 per ton. Naar verluidt heeft in oktober een forse reductie plaatsgevonden, waarmee de fritesprijs op €680 tot €700 is gezet.
Duidelijkheid door vroege te contracteren
Reden voor de vroegere contracteringsperiode, naar november, is de filosofie dat telers zo duidelijkheid kan worden verschaft over de behoeftes van de afnemer voor komend jaar. Hiermee wordt hopelijk een situatie voorkomen zoals die in voorjaar 2025 waarbij, toen het poten al was begonnen, nog geschrapt werd in de volumes. Een onwenselijke situatie voor iedereen in de keten, die een staartje heeft gekregen in België waar gerechtelijk onderzoek wordt gedaan naar het handelen van sommige afnemers dit voorjaar. Wanneer in november al een voorstel gedaan wordt, zijn de pacht- en huurcontracten nog niet getekend, zo is het idee.
Afnemers laten weten de telersovereenkomsten voor teeltseizoen 2026 kritisch tegen het licht te houden. Een van de bepalende factoren voor het contract is de locatie van de teler ten opzichte van zijn of haar afnemer. De laatste twee seizoenen speelden kilometers een ondergeschikte rol en voerde aardappelzekerheid de boventoon. Inmiddels is er voor een afnemer behoorlijk wat te kiezen en wordt een schifting gemaakt. Dat is al te zien in het huidig seizoen, waarvan bekend is dat contracten zijn afgekocht om onder de transportkosten af te komen.
Goede relatie teler en verwerker
Een goede relatie tussen teler en verwerker was al belangrijk, maar ook de geleverde kwaliteit en andere zaken spelen nu mee. Wat voor aardappelen zijn de laatste jaren geleverd, was er meerwerk door grond en stenen? Heeft de teler de mogelijkheid om op te slaan en droog te verladen? Het zijn weegfactoren in het contract voor komend jaar.
Vriend en vijand zijn het erover eens dat het huidige consumptieaardappelareaal in de EU-4 niet aansluit op de behoeftes vanuit de industrie én daarmee de afzet van eindproduct. De stijging van 60.000 hectare dit jaar is simpelweg onwenselijk geweest. Of het snijden in het telersbestand en een prijsverlaging voldoende is om het aardappelareaal te laten dalen, valt nog te bezien. Ook telers geven dat toe. Zij hebben amper alternatieven om aan een saldo met groene cijfers te komen.
Kostprijs neemt mogelijk niet verder toe
Een klein voordeel voor de teler is dat zijn kostprijs in 2026 mogelijk niet veel verder toeneemt dan het al zeer hoge niveau. De cao-lonen stijgen opnieuw, maar minder hard dan in 2025. Vooral het minimumjeugdloon neemt toe. Kosten voor de teelt blijven verder veelal gelijk, al wordt dit ook door een droog of nat seizoen bepaald (lees: meer gewasbescherming en/of beregenen).
De verwerkers zijn momenteel druk in onderhandeling met pootgoedhandelshuizen over de leveringen voor volgend jaar. Zo is bekend dat, na het vermeende tekort in 2024, niet ieder handelshuis meer met meerjarige afspraken werkt. Dat levert de fabrieken nu de vrijheid op om stevig te onderhandelen. Voor de teler kan dit de contractprijsverlaging onderaan de streep een klein beetje compenseren wanneer minder duur pootgoed hoeft te worden aangekocht.
Te hoge dekking fabrieken
Fabrieken kampen met een ‘overdekking’ in hun contractposities. In Nederland schommelt die al jaren rond de 80%, al ontstaat soms wat discussie over wat nu exact onder dekking valt. Simpel gezegd komt het erop neer dat een aardappelverwerker kijkt naar het fritesvolume dat hij op voorhand heeft verkocht, of denkt te gaan verkopen, en stelt zo zijn inkoopbeleid samen. Nu de fritesverkopen in met name Nederland en België tegenvallen, stijgt onbedoeld de dekkingsgraad. Dit is duidelijk terug te zien op de aardappelmarkt, waar nul interesse is in vrije aardappelen.
In België is deze situatie iets anders, omdat de Belgische bedrijven met tonnencontracten werken en niet met hectarecontracten, zoals in Nederland gebruikelijk is. Toch is de situatie daar niet wezenlijk anders en zijn er eveneens meer ‘overtonnen’ door telers geproduceerd. De gecontracteerde aardappelen zijn tegen historisch hoge prijzen vastgelegd. In een afzetmarkt waar een behoorlijke afwaardering heeft plaatsgevonden doet dat veel pijn. Een mogelijk scenario voor 2026 is dan ook om de dekkingsgraad terug te schroeven, waardoor het prijsrisico meer richting de teler wordt verlegd. Lang niet iedere afnemer voelt daarvoor, zo geven zij aan. De contractuele dekking is al jaren ongeveer gelijk en daar werd tot nu toe maar weinig aan gesleuteld.
Strategie bepalen
Voor aardappeltelers gaat er volgend seizoen behoorlijk wat veranderen. Ga daarom op tijd in gesprek met je buitendienstmedewerker, is het advies. Hoe zit je afnemer in de wedstrijd en wat betekent dat voor jouw bedrijf. Terecht wordt soms gewezen op het gedrag van aardappeltelers, die bij voorbaat al hun onderhandelingspositie ondermijnen door de prijs onderuit te praten. Waar of niet: door je kostprijs te kennen en aan risicomanagement te doen, kun je zelf een strategie opstellen. Zo kom je niet voor verrassingen te staan wanneer het contract voor je neus ligt.