ReutersDe Amerikaanse president Trump stapt uit de Air Force One op de luchthaven Haneda in Tokio, Japan op 27 oktober

NOS Nieuws•vandaag, 11:47

  • Anoma van der Veere

    correspondent Japan

  • Anoma van der Veere

    correspondent Japan

In Tokio zijn alle veiligheidsmaatregelen uit de kast getrokken voor het bezoek van de Amerikaanse president Trump aan Japan. Openbare prullenbakken zijn dichtgeplakt, treinkluisjes onbruikbaar gemaakt en speurhonden controleren passagiers op drukke stations. Ruim 18.000 agenten zijn op de been. Trumps vierde officiële bezoek aan Japan is onmogelijk te missen.

Terwijl Trump keizer Naruhito ontmoet, een zeldzame eer voor buitenlandse leiders, staat de kersverse premier Sanae Takaichi zich klaar te maken voor de grootste uitdaging in haar politieke carrière: de president overtuigen dat Japan genoeg doet als Amerika’s belangrijkste bondgenoot in Azië.

ReutersTrump ontmoet de Japanse keizer Naruhito in het paleis in Tokio

Slechts zes dagen terug wist Takaichi nipt een parlementaire meerderheid te winnen om haar plek als premier te bemachtigen. Haar benoeming volgde na de val van het vorige kabinet en een abrupte breuk van haar Liberaal-Democratische Partij met de pacifistische Komeito-partij, die na 26 jaar de coalitie verliet. Ze leidt nu een minderheidskabinet met de conservatieve Nippon Ishin.

De spanning is voelbaar want Trump is onvoorspelbaar en Takaichi onervaren. Daarom houdt ze de boodschap eenvoudig: Japan blijft een trouwe bondgenoot. Beleidsmakers benadrukken richting Washington dat het defensiebudget al dit jaar stijgt naar 2 procent van het bbp, twee jaar eerder dan gepland. Een gebaar van goede wil en een opvallende koerswijziging voor een land met een lange pacifistische traditie.

Maar Trump wil meer. Zijn regering wil dat ook Japan inzet op minimaal 5 procent. Voor het economisch stagnerende land een onhaalbaar doel. Takaichi hoopt hem daarom te sussen met indrukwekkende cijfers, terwijl haar kabinet werkt aan versnelde defensieopbouw. Daarbij ligt de aankoop van miljarden aan Amerikaans militair materieel in het verschiet. Allemaal stappen om te voorkomen dat Japan slechts als toeschouwer wordt gezien in het Amerikaanse veiligheidsbeleid in de regio.

Misverstand rechtzetten

De nadruk op defensie is niet toevallig. Trump is gevoelig voor het thema en het stelt Tokio in staat zich als betrouwbare bondgenoot op te stellen zonder grote concessies. Op economisch vlak ligt dat namelijk ingewikkelder.

Zo lopen de onderhandelingen over een investeringspakket van 550 miljard dollar, dat in de nadagen van de vorige regering werd afgesproken, stroef. In ruil voor lagere Amerikaanse importheffingen beloofde Japan forse investeringen, maar over de uitvoering hiervan lopen de meningen uiteen.

Volgens de huidige afspraken kiest een Amerikaanse commissie de investeringsdoelen, op basis van voorstellen uit beide landen. Pas daarna ligt de uiteindelijke beslissing bij de Amerikaanse president. Maar Trump lijkt overtuigd dat hij mag bepalen waar het geld naartoe gaat. Een misverstand dat Takaichi moet rechtzetten, zonder hem voor het hoofd te stoten.

Bondgenoot paaien

Op de achtergrond speelt bovendien de toenemende concurrentie met China. Mede hierom tekenen Japan en de VS morgen een intentieverklaring over samenwerking in de scheepsbouw en de winning van zeldzame aardmetalen. Beide landen willen de afhankelijkheid van import uit China verminderen.

Maar ook hier moet Takaichi voorzichtig zijn. Iedere provocatie richting China of Zuid-Korea kan de recent herstelde relaties met Seoul en de gestage toenadering tot Peking verslechteren. Dat de politicus eerder dit jaar afzag van een bezoek aan het omstreden Yasukuni-heiligdom, waar ook Japanse oorlogsmisdadigers worden herdacht, lijkt een poging om deze spanningen te vermijden.

En zo probeert de nieuwe premier haar belangrijkste bondgenoot te paaien zonder buurlanden tegen zich in het harnas te jagen. Thuis krijgt ze voorlopig brede steun. Haar kabinet staat op 65 procent in de peilingen, 11 procentpunt hoger dan haar voorganger.

Diplomatiek spel

Ook bij Trump heeft ze een streepje voor. Takaichi is de politieke erfgename van de populistische politicus Shinzo Abe, de vermoorde oud-premier met wie de Amerikaanse president een hechte band had. Morgen ontvangt Trump een oude golfclub van Abe, bedoeld als tastbaar symbool van voortdurende vriendschap.

Maar waar Abe kon steunen op een parlementsmeerderheid, balanceert Takaichi tussen een nieuwe coalitiepartner en een kritische oppositie. Aan de buitenkant dus een warm welkom voor Trump, maar achter de schermen een fragiele poging om koers te houden zonder haar positie thuis of in de regio te verliezen. Een diplomatiek spel met hoge inzet: 550 miljard dollar aan investeringen en de nationale veiligheid van Japan.