AFPArchiefbeeld, Parijs

NOS Nieuws•vandaag, 13:15

Met de klimaatplannen die landen tot dusver hebben ingediend zal de uitstoot van broeikasgassen de komende 10 jaar dalen, maar bij lange na niet snel genoeg om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad Celsius. Dat schrijft VN-organisatie UNFCCC een kleine week voor het begin van de klimaattop in Brazilië in een analyse van alle ingediende plannen.

Grote kanttekening bij deze conclusie is dat de overgrote meerderheid van de landen niet op tijd een klimaatdoel heeft ingeleverd, en dus niet is meegeteld. Dat maakt het moeilijk om harde conclusies te verbinden aan het rapport, al is het feit dat de meeste landen niet tijdig met hun officiële klimaatambities kwamen een veeg teken.

Het hoofd van het VN-orgaan, Simon Stiell, is desondanks niet pessimistisch gestemd. “Tien jaar na het aannemen van het Parijsakkoord kunnen we zeggen dat er echte resultaten worden geboekt”, concludeert hij. “Maar het moet sneller en eerlijker gebeuren, en die versnelling moet nu plaatsvinden.” Hij hoopt dat die versnelling op de klimaattop in Brazilië wordt ingezet, en de jaren daarna verder versnelt.

EU te laat

Ook de Europese Unie miste de deadline voor het indienen van klimaatambities, ondanks de voortrekkersrol die het blok wil nemen. De EU maakte na lang uitstellen wel bekend in welke richting er wordt gedacht. Per 2035 wil de EU 66,3 en 72,5 procent minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990.

Ook veel andere landen ontbreken nog in het rapport. Zo sprak grootuitstoter China voornemens uit, maar diende niets in, waarmee de Chinese plannen ook niet zijn meegerekend in dit rapport.

En de VS diende weliswaar een zeer ambitieus klimaatdoel in – en wordt dus meegeteld – maar deed dat onder president Biden. Opvolger Trump is op geen enkele manier van plan om zich daaraan te houden en trekt de VS per volgend jaar zelfs terug uit het Parijsakkoord, wat de Amerikaanse klimaatambities in ieder geval de komende jaren een dode letter maakt.

Dit bevestigt dat we nog onvoldoende doen en helaas de situatie zelfs wat slechter is dan verleden jaar

Hoogleraar Detlef van Vuuren (UU/PBL)

Het beeld dat voor de klimaattop oprijst, is er dan ook een van ruis, wat een slecht voorteken kan zijn voor de onderhandelingen in Brazilië. Enerzijds stelt het rapport op basis van de gebrekkige data vast dat de ingediende plannen per 2035 een uitstootreductie van 17 procent opleveren ten opzichte van 2019.

Anderzijds zegt het VN-orgaan in een losse verklaring wel berekeningen te hebben gemaakt waarin de voornemens van bijvoorbeeld de EU wel degelijk zijn meegenomen. Daarmee komt de VN uit op een uitstootreductie van slechts 10 procent per 2035, al benadrukt UNFCCC dat dat alsnog een incompleet beeld is van de klimaatambities. Beide percentages schieten ernstig tekort.

“Wat we zien is dat er nauwelijks is aangescherpt”, zegt klimaatwetenschapper Detlef van Vuuren van de Universiteit Utrecht en het Planbureau voor de Leefomgeving. “Dit bevestigt dat we nog onvoldoende doen en helaas de situatie zelfs wat slechter is dan verleden jaar. En dat in het jaar dat we eigenlijk flinke stappen hadden willen maken.”

‘Collectief falen’

“Tien jaar na het Klimaatakkoord van Parijs zien we een collectief falen van onze wereldleiders om de klimaatcrisis te beteugelen met fatale gevolgen voor mensen wereldwijd”, zegt klimaatexpert Hilde Stroot van Oxfam Novib.

“De Europese Unie behoort samen met de Verenigde Staten tot de grootste historische uitstoters van broeikasgassen, echter de EU-klimaatministers lopen al maanden te bekvechten over het EU-klimaatplan en hebben nog niets aangeleverd”, gaat ze verder. “De VN-Klimaattop in Brazilië in november moet een keerpunt zijn.”

Ook Van Vuuren vreest dat het niet makkelijker is geworden om bij de komende klimaattop een goed resultaat te boeken. “Specifiek de opstelling van de VS leidt ertoe dat we nu minder uitstootreductie hebben dan waar we verleden jaar naar keken. En wat we wel hebben, landen die wel ambities hebben geformuleerd, dat mag allemaal wel een beetje meer”, gaat hij verder. “Eigenlijk is er dit jaar heel veel tegenwind. Dat blijkt ook wel uit deze analyse.”