Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag na de definitieve prognose van het ANP. D66 en de PVV staan daarin allebei op 26 zetels, met historisch weinig stemmen verschil. Nog niet alle stemmen zijn geteld en daardoor is nog niet met zekerheid te zeggen wie uiteindelijk de grootste wordt.

D66 aan zet bij gelijke stand

Als beide partijen op 26 zetels blijven, vindt de grootste groep (47 procent) dat D66 het initiatief mag nemen om een coalitie te vormen. Een kiezer zegt daarover: “Wilders heeft die kans vorige keer gehad en zijn hand verspeeld. Nu is het aan een ander.” 21 procent vindt dat de PVV dan gesprekken mag beginnen. De rest (33 procent) weet het niet of heeft geen mening.

Alleen PVV- en FVD-kiezers vinden in meerderheid dat Wilders aan zet is. JA21-kiezers zijn verdeeld over deze vraag. De een vindt dat Wilders er net zoveel recht op heeft, maar anderen denken dat dat een heilloze poging zal worden: “Feit is dat niemand met Wilders wil. Leiderschap is doorpakken en we moeten geen tijd verloren laten gaan door Wilders te laten verkennen.”

Liefst coalitie met D66 en JA21

Over de vraag ‘wie met wie’ zijn mensen in het land verdeeld. EenVandaag legde vier coalities voor die op basis van de uitslag op een meerderheid van de zetels kunnen rekenen.

Van die coalities krijgt de coalitie met D66, VVD, CDA, JA21 en een kleinere partij het breedste draagvlak. 58 procent vindt die coalitie acceptabel.

VVD- en D66-kiezers botsen over coalities

Maar als D66-stemmers moeten kiezen, willen ze massaal liever regeren met GroenLinks-PvdA. De helft (52 procent) vindt een coalitie met D66, VVD, CDA, JA21 en een kleinere partij onacceptabel. Een D66-kiezer zegt daarover: “Alsjeblieft geen avonturen met JA21. Die partij heeft straks hetzelfde probleem als nieuwe rechtse partijen met het vinden van gekwalificeerde mensen en geruzie binnen de fractie.”

Maar kiezers van de VVD zien het juist niet zitten om met GroenLinks-PvdA in een kabinet te stappen. 8 op de 10 VVD-kiezers (80 procent) zeggen een coalitie tussen D66, VVD, CDA en GroenLinks-PvdA onacceptabel te vinden. “Nederland heeft midden-rechts gekozen, dus ik vind dat ze daar niet omheen kunnen. GroenLinks-PvdA mag niet regeren, ook niet zonder Timmermans”, zegt een VVD-kiezer.

Jetten premier bij gelijke stand

Ook al scoren de PVV en D66 evenveel zetels, het is wel duidelijk dat kiezers Rob Jetten als premier verkiezen boven Geert Wilders. 60 procent geeft, als ze moeten kiezen tussen deze leiders, Rob Jetten de voorkeur; 29 procent heeft liever Geert Wilders.

Wat opvalt is dat ook kiezers op rechts, zoals die van de VVD en JA21, Rob Jetten meer zien zitten als hun premier dan Geert Wilders. Een VVD-kiezer in het onderzoek: “Jetten is nog jong en hij staat me ook een beetje tegen, maar nog altijd beter dan een onbetrouwbare en polariserende Geert Wilders.”

Lange formatie verwacht

De meeste kiezers verwachten dat partijen er niet snel uit zijn om een kabinet te vormen. Slechts 1 op de 5 denkt dat partijen er voor de kerst uit zijn. Alleen D66-kiezers zijn nog enigszins hoopvol: 63 procent denkt dat dat gaat lukken.

Verder valt op dat kiezers het belangrijk vinden dat er een stabiel kabinet komt. 60 procent is het eens met de stelling: ‘Een stabiel kabinet vind ik nu belangrijker dan een kabinet waarin ik me politiek gezien volledig in herken’. Vooral kiezers van D66 (86 procent), het CDA (88 procent), VVD (64 procent) en GroenLinks-PvdA (62 procent) vinden dat. JA21-kiezers zijn verdeeld en PVV-kiezers hebben liever een kabinet waarin ze zich herkennen dan een stabiel kabinet.