AFPIsraëlische tanks bij de grens met Gaza

NOS Nieuws•vandaag, 21:12

  • David Poort

    redacteur Buitenland

  • David Poort

    redacteur Buitenland

De oprichting van een internationale troepenmacht in de Gazastrook, een cruciaal onderdeel van het ’20-puntenplan’ van de Amerikaanse president Trump, krijgt langzaam vorm. Van Istanbul tot Caïro, en van Doha tot Tel Aviv en Washington worden diplomatieke gesprekken gevoerd over mandaat, uitvoering en het gebrek aan wederzijds vertrouwen.

De aankomst van de hoge Amerikaanse generaal Dan Caine in Israël gisteren onderstreept de rol van Washington als drijvende kracht achter de missie. Volgens Israëlische media wordt Caines bezoek intern de “Bibi-sitter-missie” genoemd, een verwijzing naar premier Netanyahu.

Caines opdracht bestaat vooral uit het toezien op de naleving van het staakt-het-vuren en het versnellen van de voorbereidingen voor de inzet van de stabilisatiemacht, ook wel International Stabilization Force (ISF) genoemd.

Islamitische troepen, geen westerse

De ISF is bedoeld om veiligheid te garanderen in gebieden waar Israël zich terugtrekt en om wapensmokkel naar Gaza te voorkomen. De troepenmacht moet, volgens het plan van Trump, uitsluitend bestaan uit Arabische en islamitische landen, niet uit westerse legers, om te vermijden dat Palestijnen de missie zien als een buitenlandse bezetting.

AFPDan Caine sprak vorige maand bij de uitzonderlijke militaire vergadering op de marinebasis in Quantico, Virginia

Onder de landen die bereidheid hebben getoond om deel te nemen zijn Egypte, Indonesië, Azerbeidzjan en Turkije, al stuit vooral de interesse van dat laatste land op veel verzet van Israël. Egypte wordt getipt als mogelijke leider van de missie, vanwege zijn geografische ligging en veiligheidsrelaties met zowel Israël als Hamas. Maar Caïro eist wel een VN-mandaat en duidelijk afgebakende duur van maximaal tien jaar.

Volgens Israëlische media dringt de VS erop aan dat de ISF uiterlijk in november wordt geformaliseerd via een VN-resolutie, die de operatie juridische basis moet geven, maar geen klassieke “blauwhelmenmissie” zal creëren. Het model waar de Amerikanen op uit zouden zijn, zou lijken op de missie in Haïti, die robuuste bevoegdheden heeft tegen gewapende groepen, maar buiten de structuur van de VN-vredesoperaties valt.

Wantrouwen tussen bondgenoten

De missie in Gaza is politiek beladen. Israël vreest dat een te zelfstandig opererende internationale troepenmacht de eigen controle over veiligheidsbelangen zal ondermijnen. Arabische landen vrezen op hun beurt verwikkeld te raken in een conflict met Hamas, dat nog altijd gewapend aanwezig is en weinig aanstalten maakt tot ontwapening.

Ik wens ze veel succes, want Hamas zal zijn wapens niet zomaar neerleggen.

Giora Eiland, oud-hoofd van Israëls nationale veiligheidsraad

“Voor een serieuze uitvoering van dit 20-puntenplan is een internationale stabilisatiemacht een noodzakelijke voorwaarde”, zegt Yossi Mekelberg, Midden-Oosten-deskundige bij denktank Chatham House, tegen de NOS. “Maar het kan alleen werken met een helder mandaat, bijvoorbeeld onder hoofdstuk 7 van het VN-Handvest, zodat het daadwerkelijk gezag heeft. Zonder dat is het gedoemd te mislukken.”

Mekelberg benadrukt dat Israël en Hamas geen vertrouwen hebben in elkaar. “Daarom is Amerikaanse monitoring vanuit de commandocentrale in het Israëlische Kiryat Gat zo cruciaal.”

EPADe Amerikaanse vicepremier Vance was vorige week op bezoek in het commandocentrum in Kiryat Gat

Voormalig Israëlische generaal Giora Eiland, oud-hoofd van Israëls nationale veiligheidsraad, noemt Israëls belangen eenvoudig, maar hard. “We moeten de helft van Gaza die we nu controleren behouden tot volledige demilitarisatie is bereikt. Geen Palestijnse terugkeer, geen herbouw voordat de tunnels vernietigd zijn. Die grond is ons enige drukmiddel.”

Volgens Eiland accepteert Israël deelname van moslimlanden aan ISF alleen onder Amerikaanse druk. “Wij zijn niet enthousiast, maar we willen ook niet de partij zijn die het plan torpedeert”, zegt hij. “Dat andere landen bereid zijn troepen te sturen is hun risico. Ik wens ze veel succes, want Hamas zal zijn wapens niet zomaar neerleggen.”

Geen enkel land zal soldaten sturen zonder een duidelijk mandaat.

Rob Geist Pinfold, docent oorlogsstudies

Toch zien velen in internationale troepenmacht de enige kans om te voorkomen dat het bestand instort. “Je hebt boots on the ground nodig als je vrede wil”, zegt Rob Geist Pinfold, docent oorlogsstudies aan King’s College Londen. “Maar geen enkel land zal soldaten sturen zonder een duidelijk mandaat.”

Hij wijst erop dat Arabische en moslimlanden wel interesse tonen, maar huiverig zijn vanwege het gevaar van een langdurige en impopulaire missie. “We zagen in Irak hoe moeilijk natie-opbouw is”, zegt Pinfold. “Toch moet dit gebeuren, want noch Israël, noch Hamas wil naar de volgende fase van het plan. Dat maakt stilstand het grootste risico.”

Onzekere uitkomst

Voor de VS is de troepenmacht een hoeksteen van het bredere Gaza-plan, dat belooft Hamas te ontwapenen, Israël te laten terugtrekken en de wederopbouw onder internationaal toezicht te starten.

De komst van generaal Caine illustreert de Amerikaanse vastberadenheid om het plan door te voeren, maar zolang onduidelijk is wie de operatie leidt en hoe ver het mandaat reikt, blijft het project onzeker.