Maandag 15 septemberArtist nr. 6.’
Nederlands karma! Na heel veel jaren terug in Nederland. Nu: ‘Eindje’ – zoals Eindhoven liefkozend wordt genoemd. Ik ontwaak in het klooster aan de Dommel. Bloemen van het museumteam in mijn kamer. Dankbaar voor kloosterhotel Mariënhage als uitvalsbasis aan het begin van deze eerste periode. Pas in 2017 vertrokken hier de laatste Augustijnen, toegewijd aan gemeenschapszorg, meditatie en eenvoud.
De wilgen herinneren ’s ochtends aan de Spree in Berlijn. Langs het water zie ik het ‘moederschip’, het Van Abbemuseum, en John Körmelings felroze huis verschijnen. Ik ontmoette hem voor het eerst in Shanghai, 2010. Herinneringen aan China komen naar boven: kunstenaar en boer Li Mu nodigde ik toen als tentoonstellingsmaker uit voor een samenwerking met het Van Abbemuseum.
Bij de loge geeft de bewaker me een pasje, ‘Artist nr. 6.’ De directeursbadge is nog in de maak. In een bescheiden ruimte bij de koffiemachine ontmoet ik een deel van het team. Ik heb een kort gesprek met team educatie over hoe het lichaam de herinneringen vasthoudt, en wat we kunnen leren van systemische opstellingen om intergenerationele gesprekken in het museum te faciliteren.
Mijn agenda is volgeboekt tot Nieuwjaar. Dat heb ik aan mezelf te danken. Artistiek, strategisch, bureaucratisch. Waar blijft tijd voor vriendschap en voor plezier? Een nieuwe leercurve.
In de middag begint het jaarlijkse personeelsuitje. Het museumkoor opent met een ode aan kunstenaar Bas Jan Ader. 115 man versieren samen cakes met designercollectief cakethingzzz. Meedoen aan de gezamenlijke fietsroute mislukt, de fiets blijkt toch van een te Nederlands formaat voor mijn korte benen. Ik loop en ik spreek een vrijwilliger met afasie, die ook rondleidingen geeft aan mensen met afasie. Ze nodigt me uit om volgende week met hen te praten. Een museum is zijn mensen, herinneringen, verhalen, gedeelde wonden en vreugde. Het is een klein universum.
’s Avonds is er een barbecue. Een oud-medewerker grilt voor ons geweldige spareribs. Ik praat met boekhouder Lean over haar twaalf konijnen en paard. Ook cijfers hebben verbeelding nodig. De kers op de taart: een van de teamleden blijkt een medium en maakt contact met een schilderij voor mij.
Terug in het klooster ligt een zijden Suzani uit Buchara op mijn bed. Deze kocht ik daar on the way to Almaty: de verplichte kunstwereldtrip van twee weken geleden. Sinds 2005 reis ik al door Centraal-Azië.
Mijn dochter belt. Een oorwurm voor haar: ‘Son Defa’ van Karsu Dönmez.
Defne Ayas, directeur van het Van Abbemuseum, in gesprek met een vrijwilliger.
Zoom in
Defne Ayas, directeur van het Van Abbemuseum, vergadert met de curatoren.
Zoom in
Foto’s Lars van den Brink
Dinsdag 16 september Werklaptop
De dag begint met lichte ongemakken; de dokter neemt geen nieuwe patiënten aan. Schaarste aan artsen en woningen zijn grote problemen hier. De stad verdient beter. Facilitair manager Trudy regelt een afspraak met haar huisarts.
Ik haal mijn werklaptop op bij het afhaalpunt van de gemeente. ‘Techgesprek’ met Daniel over archeologie, Efeze en zijn Turkse vrouw.
Er komen bloemen van J.H. Van Abbe uit Zwitserland, nazaat van de oprichter van het museum. Wat mooi! Ik ga op zoek naar Peter, ict-coördinator, hij schetst de ontstaansgeschiedenis van het IT-systeem in het museum. Gelukkig hebben we wifi. Ik krijg een e-mailadres voorzien van een naam die ik niet meer gebruik.
In de middag bestel ik het boek Machine Decision Is Not Final: China and the History and Future of Artificial Intelligence voor de bibliotheek. En maak een spontane wandeling met Diederik, hoofd van het technische team. We praten over licht, hoeken, akoestiek. Gevolgd door een werksessie over AI en de museumcollectie.
Aansluitend een fotoshoot. Fotograaf Boudewijn met Rotterdamse wortels herinnert zich mij van mijn Stedelijk Museum Amsterdam-bestuursdagen. We kiezen locaties. Dol op de 90 jaar oude deur van het Van Abbemuseum, nu bewaakt door Mohammad. De beste hoek: profiel van het gebouw met Erwin Thomasses kunstwerk Turn Panic into Magic, één van mijn favorieten.
Thuis in het klooster bel ik mijn man en hij vertelt me over PSV’s nederlaag tegen een obscuur Belgisch team.
Woensdag 17 septemberPerzische salade
Vroege ochtend, ik hoor wilde eenden. Of zijn het ijsvogels? Aangekomen in het museum ontvang ik de directeursbadge. Overleg met opkomend sterarchitect voor de nieuwe collectiepresentatie. Senior curator Yolande is in de lead. Haar show met Ima-Abasi Okon, gesloten op 21 september, was uitmuntend en verdiende vier ballen in NRC.
Overleg over pers met Kelly: stadsbrede initiatieven, merchandising, PR, cijfers. In Amsterdam, Berlijn, NYC zijn toeristen de levensader. Hier niet. Ik lunch met Anastasia, zakelijk directeur. Perzische salade met granaatappel in het Van Abbe café. Héérlijk!
’s Middags overleg over planning en programmering. Ik vraag senior curator Zippora om het te leiden. Team overstijgend, ik maak analoge notities.
Gevolgd door directeurenoverleg met Eindhovense collega’s. Gedeelde obsessies met de directeur van het Eindhoven Museum: rieten huizen, Transsylvanische openluchtmusea.
Rond half zes speelt mijn ischias, zenuwpijn, op. Verzekering uitzoeken. Reis naar Amsterdam afgezegd.
Om 21:30 uur belt mijn dochter. Ze had een dag bosonderwijs. Ik bestel een caesarsalade met kip.
Defne Ayas in overleg met Antoine Derksen, hoofd van productie en presentaties.
Zoom in
Defne Ayas in gesprek met de beveiliging van het Van Abbe Museum.
Zoom in
Foto’s Lars van den Brink
Donderdag 18 septemberToekomst van Europa
De dag begint met een overleg over de verbouwing. We stellen bij, reageren collectief. De plannen: nieuw entreegebied, presentatie, oriëntatie.
Lunch met Antoine, Hoofd productie en planning. Een stem van gezond verstand. De praktijk is complex; verandering vraagt om geduld.
Om 18:00 ontmoet ik museumvrienden en promotors. Ik ben onder de indruk: wat een dynamisch gezelschap! Nederigheid, maatschappelijke betrokkenheid: we moeten samen de motor aanjagen. De toekomst van Europa zou hier, in deze stad, weleens opnieuw vorm kunnen krijgen.
Diner in het Van Abbe café, fantastisch. Eindhoven, je verrast me.
Vrijdag 19 september Conventie
De ochtend begint met een telefoongesprek met een archeoloog. Een uur later vertrek ik naar centraal station Eindhoven. Haal een Arepa bij de Venezolaanse kar onderweg. En wordt gegroet door een Mondriaan-citaat bij het station: „Conventie, een soort herinnering, is het grootste beletsel om te genieten van leven en kunst.”
Een typisch Nederlandse kunstenaar die zijn beste werk in ballingschap maakte. In 2015 werkte ik samen met Willem de Rooij rond zijn nalatenschap: we maakten een boek en een tentoonstelling rondom zijn horoscoop. In november werken we opnieuw samen, dit keer tijdens PERFORMA met Extra Extra Magazine in New York, de stad waar Mondriaan is overleden.
Bel in de trein met een collega over een personeelskwestie. Serieus gesprek.
Gevolgd door een telefoongesprek met mijn favoriete kunstenaar, hij onderzoekt met behulp van neurale netwerken hoe de toekomst van beeldvorming eruit kan zien. Hij is op dit moment in Bogotá.
Ik blijf denken: AI-gedreven kantoorbanenslachtingen, klimaatgerechtigheid, de dynamiek van de Dommel. Musea blijven de komende decennia bestaan, maar zijn tegelijk kwetsbaar voor plotselinge verstoringen. Hoe maken we ze toekomstbestendig? Kan het museum een mondiale blik houden én de stad dienen? Het vaartuig moet lichter, luchtiger zijn. Luchtig voor de stad, luchtig voor de onmiddellijke toekomsten die opdoemen.
Treinrit naar huis. Sommige van mijn beste ideeën komen tijdens reizen. Ik voel me 50 procent levendiger, het systeem ingeschakeld. Einde van de eerste week. Dat gezegd hebbende: glazen kliffen blijven bestaan voor vrouwen, níét alleen plafonds zijn er om te doorbreken.
Mijn man loopt dit weekend de marathon. Tijd om de koeienbellen en het aanmoedigingscomité te organiseren!
Defne Ayas, directeur van het Van Abbemuseum
Foto Lars van den Brink
Zoom in
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.