Uit een enquête van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) in samenwerking met EenVandaag, onder 1.202 huisartsen, blijkt dat ruim driekwart (77,5 procent) zegt dat AI de werkdruk niet verlaagt of slechts iets verlaagt. Dit komt voornamelijk doordat er weinig tijdwinst wordt geboekt bij het gebruik van AI, er is namelijk altijd menselijke controle nodig.

Geen tijdswinst, wel meer rust

Dat beeld herkent huisart Marie Annet Vollebregt in haar eigen praktijk De Hogewoerd. Ze gebruikt een spraakherkenningstool die ervoor zorgt dat ze niet meer hoeft te typen tijdens consulten met patiënten. De AI-tool vat automatisch het gesprek samen.

“Ik hoef tijdens het consult niet meer te typen en dat geeft veel meer rust in het contact met de patiënt. Je kan je dan echt helemaal op de patiënt focussen”, vertelt de huisarts.

Digitale triage

De praktijk maakt ook gebruik van digitale triage, dat wil zeggen: selecteren welke klachten spoed hebben, welke niet en of je wel of niet de dokter kan zien. Voorheen deed de huisartsassistent dat telefonisch. Nu is telefonisch contact alleen nog maar mogelijk in geval van nood. Patiënten voeren in een app hun klachten in, waarna de app een paar relevante vragen stelt.

Vervolgens krijgen ze te horen dat er binnen 3 uur een antwoord zal komen. De app vat de klachten samen voor de artsen, die daarna kunnen bepalen wat de volgende stap is. En zo kan de praktijk zonder assistenten functioneren.

Positieve reacties van patiënten

Sommige patiënten moesten wennen aan de digitale aanpak, vertelt de huisarts. “We merken aan patiënten dat ze in het begin een beetje huiverig zijn, omdat men dan al snel denkt dat wij digitale dokters zijn.” Door patiënten goed te informeren, heeft de praktijk dat beeld weten te corrigeren.

“Wij doen gewoon reguliere spreekuren, leveren gewoon normale huisartsenzorg en wij proberen juist op deze manier dichter bij de patiënt te staan.” Inmiddels zijn de reacties overwegend positief. “We merken eigenlijk als mensen het eenmaal geïnstalleerd hebben en ermee aan de gang zijn, dat ze er heel enthousiast over zijn.”

Geen tijdwinst

Maar de AI-tools leveren de praktijk geen tijdwinst op. “Uiteindelijk moeten we alle berichten die komen in de app ook gewoon lezen en beantwoorden,” vertelt Vollebregt. Ze denkt dan ook niet, in tegenstelling tot de politiek, dat AI dé oplossing is voor de werkdruk en tekorten in de zorg.

“Ik denk niet dat dit de oplossing is voor alle problematiek waar we tegenaan lopen en dat dit de grote bezuiniging op gaat leveren”, zegt de huisarts. Toch benoemen veel partijen in hun programma’s dit als reden om te investeren in AI of digitale applicaties voor de zorg.

Politiek wil meer AI

Zo zegt de PVV in hun partijprogramma het volgende: “Met slimme inzet van kunstmatige intelligentie verlagen we de administratiedruk.”

En de VVD: “Digitalisering, robotisering en kunstmatige intelligentie zullen de komende decennia welzijn en gezondheid op veel vlakken verbeteren en de administratieve bureaucratie verminderen, arbeidsuren besparen en de kwaliteit van de zorg verbeteren.”

Meer aandacht voor patiënt

Hoewel de AI-toepassingen dus geen tijdwinst opleveren, hebben ze wel het werk in de praktijk veranderd en verbeterd.

In de enquete geven huisartsen aan dat de kwaliteit van de zorg beter is geworden nu AI de gespreksverslagen maakt en de arts alle aandacht bij de patiënt kan houden.

Ongelijkheid

Toch kan het gebruik van AI-toepassingen in een huisartsenpraktijk ook risico meebrengen, dat vertelt intensivist Michel van Genderen van het ErasmusMC. Hij onderzoekt hoe AI op een ethisch verantwoorde manier ontwikkeld en toegepast kan worden.

In het door hem opgerichte AI EthiekLab ontwikkelt hij richtlijnen voor veilige en ethische AI in de zorg. “Als een dataset bijvoorbeeld heel veel mannen bevat en heel weinig vrouwen, dan is het maar de vraag of dat model het even goed doet voor vrouwen als voor mannen.”

Foutjes

Van Genderen waarschuwt daarnaast voor hallucinaties: momenten waarop het systeem zelf informatie verzint. Zelfs met menselijke controle blijft er een risico.

“Als AI het de eerste vijftig keer goed doet, dan kunnen mensen bij de eenenvijftigste keer denken, het zal wel goed zijn.”

Patiënten zonder smartphone

In de huisartsenpraktijk van Vollebregt gaan ze verder met de inzet van AI. En voor mensen zonder smartphone zoekt de praktijk naar oplossingen. “De mensen die geen mobiele telefoon hebben, kunnen we nu nog niet bedienen, maar we gaan in de toekomst wel één uur telefonische bereikbaarheid per dag openen voor die groep,” zegt Vollebregt.

Ook kunnen patiënten momenteel alleen in het Nederlands en Engels vragen stellen, maar “andere talen komen er wel aan.” Voor mensen die niet kunnen typen, onderzoekt de praktijk een spraakgestuurde mogelijkheid in de app.