CTK Czech News AgencyAndrej Babis met links op de voorgrond Tomio Okamura en rechts achter hem Filip Turek

NOS Nieuws•vandaag, 14:08

  • Chiem Balduk

    correspondent Midden-Europa

  • Chiem Balduk

    correspondent Midden-Europa

Precies een maand na de parlementsverkiezingen is in Tsjechië een regeerakkoord gepresenteerd. De grote winnaar, de populistische oud-premier Babis, gaat een coalitie aan met twee uiterst rechtse partijen. De huidige, pro-Europese regeringspartijen gaan de oppositie in.

Het regeerakkoord belooft de pensioenleeftijd te bevriezen, salarissen voor leraren en agenten te verhogen en alleen nog “in uitzonderlijke gevallen” asielzoekers toe te laten. Over de voorgenomen vermindering van steun aan Oekraïne is vooralsnog niets bekend.

Het is voor het eerst dat de SPD van de Japans-Tsjechische Tomio Okamura en de Motoristen, voorheen een one-issuepartij voor automobilisten, gaan regeren. Beide partijen staan in Tsjechië te boek als extreemrechts, maar beide hebben in de formatie hun meest radicale standpunten laten varen.

Zo is in het akkoord niets te lezen over de deportatie van Oekraïense vluchtelingen, waar de SPD in de campagne voor pleitte. Ook gaat de wens voor een referendum over EU- en NAVO-lidmaatschap in de ijskast. Wel moet er een volksraadpleging komen over invoering van de euro, waar de partijen tegen zijn. Tsjechië zal echter een “overtuigd EU-lid” zijn, belooft Babis.

Andere plannen zijn nog vaag, maar roepen bezorgdheid op. Zo wordt de financiering van de publieke omroep hervormd, wat de onafhankelijkheid kan aantasten. Ook worden subsidies voor “politiek activistische” ngo’s stopgezet en de controle op hen opgevoerd. Rechters moeten een schadevergoeding betalen als ze fouten maken. Wat als ‘fout’ geldt, is nog onduidelijk.

Controversiële kandidaten

Na de plannen volgen nu de poppetjes. Vooral de Motoristen schuiven controversiële figuren naar voren. Als minister van Milieu wordt Petr Macinka naar voren geschoven. Hij ontkent de invloed van de mens op klimaatverandering en belooft “groen bloed te laten vloeien” op het ministerie.

De geplande voordracht van oud-autocoureur Filip Turek als minister van Buitenlandse Zaken doet nog meer wenkbrauwen fronsen. Van Turek was al bekend dat hij in het verleden herhaaldelijk met nazisymbolen en de Hitlergroet poseerde. Afgelopen maand kwam daar de onthulling van verwijderde Facebookberichten met racistische, antisemitische en homofobe uitspraken bovenop.

Een greep uit de berichten: “de laatste trotse Duitser stierf in 1945”, “Obama is een n**** die hooguit drugs kan verkopen” en “iemand in brand steken is fout, maar als het een zigeuner betreft, is dat een verzachtende omstandigheid.” Hij zou aan Noorwegen de oorlog willen verklaren, omdat het een “linkse parasietenstaat” is.

Turek zegt spijt te hebben van sommige berichten en ontkent enkele berichten zelf geschreven te hebben.

SIPAEen protest in Praag tegen de voordracht van Macinka als milieuminister

De vraag is of president Pavel, een politieke tegenpool van Babis, de omstreden ministers zal benoemen. Hij heeft de macht om hen af te wijzen en zal geen kandidaten goedkeuren die tegen de grondwet ingaan, aldus een adviseur. Eerder liet hij doorschemeren dat Turek geen minister kan worden, als de berichten kloppen.

Daarmee kan de formatie toch nog lang duren. Vooralsnog lijkt Babis vast te houden aan de voordracht van de omstreden minister. Hij is daartoe gedwongen, omdat Turek hét gezicht van de partij is. Babis verwacht pas over enkele weken de ministers formeel voor te dragen.

Oppositie domineert senaat

De onderhandelingen over de inhoud gingen mede zo snel, omdat er veel financiële ruimte is. Onder de vorige regering is de staatsschuld flink teruggebracht en inflatie beteugeld. De economische groei hoort tot de hoogste van Europa. Daardoor kan er veel worden uitgedeeld. Bezuinigingen zijn niet nodig, volgens Babis, omdat de economische groei voor meer belastingeninkomsten zal zorgen.

Het is echter onzeker wat van de plannen terechtkomt. Babis stuit op fel verzet van de oppositie, die de senaat domineert. De partij van Babis heeft er slechts een derde van de benodigde meerderheid; de SPD en Motoristen hebben geen enkele senaatszetel. De oppositie heeft daarmee een sterk wapen in handen om de omstreden plannen af te zwakken.