Honderduizenden arbeidsmigranten in Nederland hebben geen normaal huurcontract. Hun werkgever trekt de kosten voor huisvesting af van hun loon. Raakt de arbeidsmigrant z’n baan kwijt, dan raakt hij ook zijn huis kwijt. Minister Eddy van Hijum werkte afgelopen jaar samen met bedrijven en de vakbonden aan een wet om deze constructie voorgoed te verbieden. Maar nu blijkt dat zijn opvolger deze constructie toch niet wil afschaffen.
Baas én huurbaas
Het besluit van minister Paul zorgt voor woede en onbegrip bij vakbond FNV. Interim-bestuurder Jacqie van Stigt noemt het, “onbestaanbaar en onvoorstelbaar kwalijk” dat de minister dit “zorgvuldig voorbeide” plan niet gaat uitvoeren.
Ze wijst erop dat arbeidsmigranten dubbel afhankelijk blijven van hun werkgever: het is hun baas én hun huurbaas. “Dit beleid maakt hen opnieuw tot tweederangswerknemers.”
‘Vanavond slaap ik bij een maat’
Dat merkte arbeidsmigrant Anton Stjepan uit Kroatië. “Ik ben ontslagen en moest toen mijn huis uit.” Hij is nu nog steeds dakloos. “Vanavond slaap ik bij een maat”, vertelt hij.
“Je bent dus super afhankelijk van je uitzendbureau, en naast dat je iemand niet mag ontslaan omdat diegene een paar keer ziek was, kunnen ze je dus zo je huis afnemen”, vertelt hij uit ervaring.
Gevolgen voor de maatschappij
Ook Joost van Woelderen, van de Stichting Bewonersbelangen Arbeidsmigratie, is boos over het besluit van de minister. “Nu is het zo geregeld dat arbeidsmigranten een bed krijgen zolang ze werken en het huurgeld wordt ingehouden van het salaris. Ik ben er verbaasd over omdat op deze manier uitbuiting van arbeidsmigranten wederom mogelijk wordt gemaakt.”
Deze praktijk geeft problemen. Allereerst voor de arbeidsmigrant, maar het zet ook de leefbaarheid in wijken onder druk, ziet Van Woelderen. “Mensen zitten opgehokt in slechte huizen, hebben geen privacy. Dan gaan ze voor hun vertier de straat op, vaak in kennelijke toestand.”
Fatsoenlijk behandelen
Ook ziet hij dat arbeidsmigranten die nu hun baan kwijtraken geregeld op straat belanden en voor overlast in de wijk zorgen. “Het loskoppelen van werk en woning, dit was de belangrijkste aanbeveling van de commissie-Roemer, 5 jaar geleden.”
Van Woelderen heeft het over een rapport uit 2020, van oud-SP-leider Emile Roemer en zijn Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten. In het rapport over de woon- en werkomstandigheden van arbeidsmigranten, kwam de commissie met vijftig aanbeveling die de omstandigheden van deze groep migranten moest verbeteren. “Onbegrijpelijk dat dit nu alsnog niet gebeurt. Als wij mensen vragen hier te komen werken, dan moeten we ze ook fatsoenlijk behandelen.”
‘Niet haalbaar in huidige woningmarkt’
Uitzendbedrijven kijken er anders naar. Een bestuurder van de NBBU, een branche-organisatie voor uitzendbedrijven zegt in NRC: “Wij willen ook graag dat alle arbeidsmigranten hun eigen huisvesting kunnen vinden. Maar in de huidige woningmarkt is dat gewoon niet haalbaar.”
Ook branchevereniging ABU spreekt juist van een “verstandig besluit” van de minister. De branche is bang dat er anders nog minder toezicht is op de huisvesting van arbeidsmigranten.