Audrey Denney (41) had eigenlijk niet gedacht dat ze ooit nog op deuren zou kloppen voor een campagne. Maar in de politiek kan het raar lopen, en nu banjert de Democraat op zondagochtend weer met een klembord door de groene straten van Chico, een stadje in Noord-Californië.
Twee keer, in 2018 en 2020, verloor Denney de race voor een Congreszetel van de Republikein in haar dunbevolkte district. Boerendochter en voedselsysteemexpert Denney had het opgegeven. „Ik dacht: het kan gewoon niet in dit deel van de wereld.” Californië mag dan een ‘diepblauwe’ Democratische staat zijn, in dit rurale achterland van de kuststaat hebben de Republikeinen de overhand.
Begin oktober lanceerde Denney toch weer een campagnewebsite. In 2026 gaat ze het opnieuw proberen – en haar kansen zien er plots een stuk beter uit. In een uiterst partijdige actie zijn de Democraten in Californië van plan de grenzen van kiesdistricten te herzien, in het voordeel van hun eigen kandidaten. „Toen ik dat hoorde, dacht ik: let’s go.”
Hoe voer je oppositie tegen de regering-Trump? Op die vraag zoekt de Democratische partij al maandenlang een antwoord. Ze komt stuurloos over, mist een boegbeeld en is verscheurd tussen voorstanders van een strijdbare aanpak en mensen die zich stiller houden. Ondertussen is de partij weinig populair.
Een zeer opmerkelijk antwoord komt tot dusverre uit Californië. Gouverneur Gavin Newsom – die vrijwel zeker presidentiële ambities heeft – wil de kiesdistricten van Californië, met instemming van kiezers, herzien. Daardoor kunnen Democraten bij de verkiezingen in 2026 voor het Huis van Afgevaardigden vijf zetels meer krijgen. Gerrymandering heet deze controversiële – maar in de VS niet ongebruikelijke – praktijk.
Op 4 november stemmen de inwoners van de staat (circa 40 miljoen inwoners) hierover. Het is een referendum van landelijk belang: de uitslag kan bepalen welke partij in november 2026 de meerderheid behaalt in het Huis van Afgevaardigden.
Newsom doet dit niet uit het niks. Onder expliciete druk van president Trump („regel vijf zetels”) begonnen Republikeinen in Texas deze zomer met gerrymanderen. Newsom wil dit „vuur met vuur” bestrijden, en zegt dat drastische maatregelen nodig zijn tegen een autoritaire Trump. ‘Normale’ politiek werkt op dit moment niet, is zijn motto.
Eind deze zomer presenteerde hij zijn nieuwe districtenkaart van Californië: een puzzel vol kronkelige stukjes zonder enige interne samenhang, puur bedoeld om Democraten zoveel mogelijk zetels te geven.
„Dit is een unieke kwestie”, zegt Sam Wang, directeur van het Princeton Gerrymandering Project. Hij analyseert partijdige districtsgrenzen in de VS. De plannen van Californië en Texas zijn twee van de „meest extreme gerrymanders van de moderne tijd”, zegt Wang per videoverbinding. „We hebben berekend dat ruim 22 procent van de Californiërs van district wisselt.”
Wang kan zich niet herinneren dat een president zich eerder met gerrymandering bemoeid heeft. In Texas werd geen referendum gehouden en dat maakt de Californische casus anders, nuanceert Wang. „De burgers mogen erover stemmen, en de grenzen zijn nadrukkelijk tijdelijk.” In 2030 moeten de huidige, grotendeels onpartijdig grenzen weer gelden. Ook gaat de Californische hertekening alleen door als Texas dit eerst doet.
Wang kan zich iets bij het plan voorstellen, maar heeft er gemengde gevoelens bij. „Vanuit het perspectief van goed bestuur en representatie is gerrymandering altijd schadelijk.” Uit onderzoek blijkt dat burgers er doorgaans een hekel aan hebben. Bovendien lijkt er een nationale kaartenwedloop te zijn ontketend: allerlei staten hebben plannen zich te mengen in de strijd, met ongewisse gevolgen voor de Amerikaanse democratie.
Audrey Denney met een van haar aanhangers.
Foto Alan Greth
Zoom in
Kronkelig district
Niemand twijfelt erover dat de Republikeinen in Californië massaal nee gaan stemmen – maar zij zijn in de minderheid. Of Newsoms politieke gok slaagt, hangt ervan af of hij zwevende en Democratische kiezers mee kan krijgen in zijn plan.
Wie in Chico (100.000 inwoners) een ochtend langs de deuren gaat met het enthousiaste aspirant-Congreslid Denney, proeft veel steun voor Newsom. Voor Denney is dat goed nieuws: zonder nieuwe kaarten zijn haar kansen op een Congreszetel nihil. „We zijn helemaal in voor ja”, zegt Wendy Moore (73) nadat ze de deur opendoet. Ze woont in The Avenues, een middenklassewijk die naar de Democraten neigt. Denneys team richt zich op deze groep; Republikeinen overhalen is verspilde tijd, is de redenering.
In de wijk lijkt het referendum te leven: in meerdere tuinen staan ‘ja’-borden, van het ‘nee’-kamp zijn die nauwelijks te bekennen. Aan de deuren weten mensen waar het referendum over gaat. Een vrouw die Denney kort te woord staat, heeft haar biljet al ingeleverd, ook met een ja-stem.
Wendy Moore vertelt dat ze ja gaat stemmen „vanwege wat er gebeurt in Texas”. „We moeten de Democraten ook een voorsprong geven. Het is een kwestie van tegen wat zij daar doen.”
Voormalig gouverneur Arnold Schwarzenegger, een gematigde Republikein, wilde zich niet teveel mengen in de kwestie
Denney vraagt of ze al gestemd heeft. Nee, zegt Moore. Dat komt omdat ze net terug is van een weekend Santa Rosa met vriendinnen. Toevallig: dat is het stadje in de buurt van San Francisco, 230 kilometer rijden verderop, dat via een kronkelig aanhangsel bij het district van Denney zal komen te horen. zou haar de extra Democratische steun kunnen opleveren, waardoor ze niet een derde keer verliest van haar Republikeinse tegenstrever.
Aan de ‘nee’-kant – in feite de Republikeinse kant – kwam de campagne de afgelopen weken niet goed van de grond. Het kamp haalde veel minder geld op en mist een boegbeeld zoals Newsom, die juist uit alle hoeken van de VS financiële bijdrages binnensleepte voor zijn plan. De voormalige gouverneur Arnold Schwarzenegger, een gematigde Republikein, sprak zich wel uit tegen de nieuwe kaart, maar wilde zich niet te veel mengen in de kwestie.
Het referendum is een directe aanval op een belangrijk deel van zijn politieke erfenis: Schwarzenegger voerde in 2010 een veelgeprezen, onpartijdig systeem in, waarbij een onafhankelijke burgercommissie kiesdistricten vormgeeft.
Uiteindelijk heeft het nee-kamp ook te maken met een ingewikkelde boodschap, zegt Sam Wang van Princeton. Het is moeilijk om te zeggen dat de ingreep niet democratisch is. „Die wordt juist voorgelegd aan burgers.”
Audrey Denney praat met campagnevrijwilliger Nathaniel Merryman voordat hij gaat canvassen in de campagne voor het referendum.
foto Alan Greth
Zoom in
„Trump speelt letterlijk vals omdat zijn agenda zo impopulair is”
Audrey Denney – Democratisch kandidaat Huis van Afgevaardigden
Texas is begonnen
Ondertussen leidt het referendum ertoe dat de campagnes voor Republikeinse kandidaten voor het Huis praktisch stilliggen. Als de nieuwe kaarten er komen, ziet aspirant-Congreslid John McBride (65) zijn thuisstad Lodi plots verdeeld worden in drie districten. „De grens loopt dan vlakbij mijn huis”, vertelt hij aan de telefoon.
Hij weet nog niet waar hij zich kandidaat gaat stellen. Veel van zijn steun komt van zijn kerkgemeenschap, zegt hij, die verspreid zal raken over twee districten. En hij weet niet wat andere Republikeinse kandidaten gaan doen. Welk district kiezen zij? „Iedereen houdt de kaarten tegen de borst.”
McBride ziet, net als de meeste Republikeinen, het referendum als een teken van de machtshonger van de Democraten in Californië. Dat Texas is begonnen, daar besteden ze in hun campagne zo min mogelijk aandacht aan.
Aan haar eettafel in Chico, waar katten Harper en Nash op en af springen, wijst Denney de suggestie van de hand dat een zetel winnen op basis van gerrymandering opportunistisch is. Ze gelooft in de strategie, en het zou gekker zijn niet mee te doen. „Trump speelt letterlijk vals omdat zijn agenda zo impopulair is. Ik heb altijd gedacht: waar kom ik het beste tot mijn recht als ik dienstbaar wil zijn voor de publieke zaak? Mijn hart zegt nog steeds: het Congres. Als de kansen nu beter zijn, heeft het voor mij zin een poging te doen.”
Ze beargumenteert ook dat haar district wel degelijk coherent is. „Er zijn twee stadjes, Chico en Santa Rosa, en verder vooral kleine landbouwgemeenschappen. Bosbranden zijn een groot thema.” Oké, maar iedereen weet dat de grenzen puur politiek zijn, toch? „Toevallig is het district toch coherent”, lacht ze.
Denney wijst er ook op dat het referendum de partij weer een doel heeft gegeven. „De afgelopen maanden…” Ze zucht. „Ik ben voorzitter van het Democratisch Actiecomité in Chico. Mensen wilden iets doen, maar wat konden we doen? De Republikeinen hebben de president, het Huis en de Senaat! Negen maanden heb ik gedacht: arghhh.” Het referendum is „een kans” om voor iets te strijden, zegt Denney.
Kandidaat Audrey Denney bij haar huis in Chico, Californië.
Foto Alan Greth
Zoom in
Dat schemert nog het meeste door, bij stemmers en vrijwilligers: de opluchting om iets concreets tegen Trump te kunnen doen, het maakt bijna niet uit wat. Denneys garage doet deze ochtend dienst als uitvalsbasis voor vrijwilligers die langs de deuren gaan. Er duiken veel nieuwkomers op die blij zijn zich eindelijk ergens voor te kunnen inzetten. Een oudere vrouw zegt dat ze vannacht niet kon slapen omdat aankloppen bij deuren haar zo eng lijkt, maar ze is toch gekomen.
Strijdbaarheid
„Ik doe dit net zozeer voor mezelf als voor het hogere doel”, zegt Mark Lance (73). „Dit is beter dan thuis zitten, boos zijn en denken: grrrr.” Een jonge nieuwkomer is zo snel weg met campagnemateriaal dat een poging hem aan te spreken mislukt. Leif Perez (59) gaat voor de tweede keer deze week langs deuren. „Terugvechten, dat is wat dit is”, zegt hij.
Inmiddels maken beide partijen in meer staten zich op voor hertekeningen. Hoewel het nog zeer de vraag is of ze hier in slagen, tonen de betrokken Democraten daarmee meer strijdbaarheid dan hun landelijke partijtop in Washington.
Denney probeert deze ochtend nog een aantal huizen, maar stuit op veel dichte deuren. Terug naar huis dan maar. Als ze daar aankomt, verschijnt ook net haar buurvouw Linda. De twee omhelzen elkaar innig: Linda’s man is net overleden, ze is in de rouw en verdwijnt snel naar binnen.
Maar wacht eens: staat daar in de tuin niet het enige nee-bord van de wijk? „Het zijn Republikeinen”, zegt Denney. „Maar ze behoren tot mijn beste vrienden. Ze zeggen dat ze op mij gaan stemmen voor het Congres. Maar voor het referendum is het een nee.”
Lees ook
Het Democratische verzet tegen Trump kan deze dinsdag een eerste slag slaan
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.