Chris PennartsFoto ter illustratie: een biggentransport

Honderdduizenden Nederlandse biggetjes met een medische aandoening gaan jaarlijks per vrachtwagen naar Zuid-Europa. In Nederland zijn ze door hun afwijking ongeschikt voor de reguliere varkensfokkerij. Een dierenorganisatie filmde twee van die biggentransporten naar Kroatië en zag dat er onderweg veel misgaat. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft onvoldoende capaciteit om alles goed te controleren.

Elk jaar worden er in Nederland ongeveer 22 miljoen biggen geboren. Tussen de 2 en 4 procent daarvan heeft een afwijking, zoals een navelbreuk – een uitstulping van de buikwand – abcessen, misvormingen of afgebeten oren. Deze biggen zijn ongeschikt als vleesvarken in Nederland en worden daarom naar slachterijen in onder meer Kroatië, Italië en Spanje vervoerd. Daar is het slachten goedkoper.

De dierenwelzijnsorganisaties Eyes on Animals en Animal Welfare Foundation (AWF) volgden onlangs twee biggentransporten van deze zogenoemde ‘restbiggen’ en ontdekten dat die niet aan de regels voldeden: sommige compartimenten in de vrachtwagens, met ieder bijna duizend biggen, waren zwaar overbeladen. Biggen lagen over elkaar heen en konden niet goed bij water komen.

Bij één transport stond het drinkwatersysteem tijdens de achttien uur durende rit zelfs helemaal uit. De chauffeurs stopten niet om de biggen te laten drinken of hun welzijn te controleren. Een aantal biggen van de gefilmde transporten overleefde de rit niet.

“Dit is geen transport, dit is overleven”, zegt Madelaine Looije van Eyes on Animals. “We hebben het hier over de meest kwetsbare biggen van de varkenshouderij.”

Op beelden is te zien dat veel biggen onder de wonden zitten. Biggen uit verschillende groepen zitten bij elkaar, waardoor ze gaan vechten:

‘Deze biggen zitten allemaal op elkaar, vijf zijn er overleden’

De NVWA controleert het biggentransport naar Zuid-Europa. “Bij een grote uitstulping zoals een navelbreuk loop je het risico dat andere varkens daar op gaan staan”, zegt Annebeth van Aartsen, dierenarts bij de NVWA. “Van die dieren zeggen we ook dat ze überhaupt niet vervoerd mogen worden.”

Dat die biggen toch op transport gaan, komt volgens Van Aartsen omdat de NVWA niet alle biggen kan controleren. “In korte tijd zien onze mensen zevenhonderd tot duizend biggen voorbijkomen. We hebben de bedrijven waarop we toezicht houden gevraagd een goede voorselectie te doen. We hebben zelfs een extra toezichthouder, maar helaas kunnen we het niet 100 procent voorkomen.”

Regels

Jaarlijks worden 1,6 miljard levende dieren binnen de EU vervoerd, voornamelijk over de weg. Vooral kippen, koeien en varkens. Ze zijn vaak dagen onderweg, ook in extreme hitte of kou, en met te weinig ruimte, blijkt uit diverse onderzoeken. Van voorstellen met nieuwe regels is binnen de EU nog weinig terechtgekomen.

Bas Rodenburg is hoogleraar dierenwelzijn aan de Universiteit Utrecht. Hij bevestigt dat er veel misgaat bij het biggentransport. “Dit is een categorie biggen die speciale aandacht nodig heeft. Dat betekent ook dat je een zorgplicht hebt. Dat ze op een goede manier worden vervoerd en geslacht.”

Kees Scheepens is veearts en varkensfluisteraar en vangt ook een varken met een aandoening op. Hij zegt dat het slachten van de biggen in het buitenland weliswaar goedkoper is, maar dat het voor het dierenwelzijn beter zou zijn om dat in Nederland te doen. “De ingevroren biggen kunnen dan op transport naar Zuid-Europa. Moet rendement altijd vóór respect gaan? Misschien moeten we daar toch eens anders over na gaan denken.”

Strengere regels

In de EU ligt een voorstel van de Europese Commissie met strengere regels voor veevervoer, maar het is de vraag of dat voorstel het zal halen. Het zou “heel jammer” zijn als het niet lukt, vindt Van Aartsen. “Het mag van ons nog wel wat strenger, zeker met betrekking tot die belading. Dan helpt het als er duidelijkere normen zijn.”

Nieuwsuur heeft de beelden van de biggentransporten voorgelegd aan de voorzitter van de producentenorganisatie van varkenshouders, de POV. Die liet schriftelijk weten niets schokkends op de beelden te zien. De varkensboeren, slachterijen en vervoerders die zijn benaderd, wilden niet reageren. De NVWA onderzoekt nog wat er exact is misgegaan bij de gefilmde transporten.

Scandinavië-correspondent Rolien Créton:

“Denemarken is een van de grootste exporteurs van biggen in Europa. Tegelijkertijd willen ze hier de regelgeving voor veetransporten aanscherpen omdat er in de afgelopen jaren steeds meer aandacht is voor opeengepakte biggen in vrachtwagens. Veel Denen vinden dat onacceptabel. Daarom wil Denemarken, als voorzitter van de Europese Unie, toch strengere regels. Het gaat onder andere om de duur van de transporten en meer ruimte in vrachtwagens. Het is de vraag of dat gaat lukken, want veel EU-landen liggen dwars.”