Eerder was de Republikein Trump tussen 2017 en 2021 al president. Daarna kwam de Democraat Joe Biden aan de macht. Maar op 5 november 2024 werd Trump opnieuw gekozen en dus zit hij sinds januari weer in het Witte Huis. Hoe verloopt zijn tweede termijn tot nu toe volgens de Amerikanen? Amerika-verslaggever Tom van ’t Einde beantwoordt vijf vragen.
1. Hoe populair is Trump nu (nog), 1 jaar na zijn verkiezingsoverwinning?
“Trump is niet erg geliefd bij de gemiddelde Amerikaan”, zegt verslaggever Tom van ’t Einde: “Ik heb nog nooit gezien dat de populariteit van een president in de eerste paar maanden zo hard is gedaald.” Maar, voegt hij daaraan toe: “Dat is voor Trump geen enkel probleem, want hij heeft het nooit heel goed gedaan als je kijkt naar de algemene populariteitscijfers.”
Donald Trump heeft nooit geclaimd een president voor alle Amerikanen te zijn
Tom van ’t Einde over de populariteit van de president
Het is voor Trump veel belangrijker dat hij ‘populair is bij zijn eigen kiezers’, en dat is hij nog steeds. Die zien een daadkrachtige president die doet wat hij heeft beloofd. Dat veel andere Amerikanen niet blij zijn met wat hij doet is voor hem van ondergeschikt belang. “Trump heeft ook nooit geclaimd een president voor alle Amerikanen te zijn. Sterker nog: als je niet voor hem bent, dan ben je tegen hem.”
De Amerika-verslaggever ziet dat de president zich vooral bezighoudt met het feit of hij nog steeds goed ligt bij zijn eigen achterban. Als dat zo is, dan is hij goed bezig. “En daar zie je eigenlijk verrassend weinig ontwikkeling in. Trump zet Amerika op één en dat is precies wat zijn hardcore achterban wil.”
2. Doet Trump nu als president wat hij zijn kiezers heeft beloofd?
“Ja”, zegt Van ’t Einde. “Trump is gekozen op twee hele belangrijke punten: migratie en economie.” Vooral op dat eerste punt, migratie, heeft Trump zijn belofte waargemaakt. “Hij heeft een ongelofelijk prestatie geleverd als je kijkt naar het terugdringen van illegale migratie. Dat is hem gewoon gelukt.”
Uit cijfers van het Pew Research Center blijkt dat er sprake is van een historische daling van het aantal immigranten in de Verenigde Staten. Voor het eerst in meer dan 50 jaar is het aantal immigranten met meer dan één miljoen afgenomen. Dat was in de periode van januari tot juni, de eerste maanden van Trumps tweede termijn.
“Het is hem gelukt met afschrikwekkende maatregelen, zoals de omstreden arrestaties door immigratiedienst ICE. Dat mist zijn uitwerking niet”, zegt Van ’t Einde. “Trump zoekt de randen van de wet op en gaat er soms zelfs overheen maar dat schrikbewind mist zijn uitwerking niet.”
Voor veel van zijn kiezers was economie een ander belangrijk thema. “De prijzen van bijvoorbeeld eieren, olie en gas aan de pomp moesten omlaag. Dat is hem nog niet echt gelukt, maar de prijzen zijn in ieder geval niet veel verder gestegen” vertelt Van ’t Einde en dus zou je wel kunnen zeggen dat hij de inflatie onder controle heeft weten te houden.
Verder heeft Trump met zijn omstreden maatregelen, zoals de importtarieven, het land niet – zoals gevreesd werd – in recessie gebracht. “De aandelenkoersen stijgen ondertussen ook onverminderd door en vooral dat wordt door Trump breed uitgemeten.”
Trump zei altijd ‘Make America Great Again’ en met die importtarieven laat hij zien dat hij dat meent. “Amerikaanse bedrijven worden op nummer 1 gezet. Zijn kiezers zien ook daarin een president die zijn beloftes nakomt.”
Uitlegvideo: hoe deze 5 mensen president Trump beïnvloeden3. Zijn tweede presidentschap is tot nu toe wel een wervelwind te noemen, wat vinden Amerikanen ervan?
Over de beloftes die Trump heeft waargemaakt zijn de Republikeinen dus wel te spreken, zegt Van ’t Einde. “Maar waar sommige Republikeinen en Democraten wel van geschrokken zijn is dat Trump alle regels en wetten aan zijn laars lapt, zelfs de Amerikaanse grondwet.” Je ziet de laatste tijd enorme protesten tegen Trump. Vooral de ‘No-King protesten’ brengen miljoenen mensen de straat op.
Hij legt uit: “Onschuldige mensen worden zonder proces opgepakt, uitgezet en bijvoorbeeld gedeporteerd naar een terreurgevangenis in El Salvador.” Het bekendste voorbeeld is dat van de naar El Salvador uitgezette Kilmar García, waarvan de hoogste rechters en zelfs Trump later zeiden dat het een fout was. “Trump zette García vervolgens doodleuk uit naar Oeganda, om duidelijk te maken dat hij de baas is.”
De aanval op de rechtstaat baart Amerikanen dus veel zorgen. Ook schamen sommigen zich voor de vriendjespolitiek in het land, zegt de verslaggever. “Trump heeft bijvoorbeeld een Boeing 474 van Qatar aangenomen. En hij eist 230 miljoen dollar van zijn eigen ministerie van justitie. Die schaamteloze corruptie is wel iets waar ik steeds meer mensen over hoor mopperen.”
Verslaggever Tom van ’t Einde4. Presidenten mogen maximaal twee termijnen zitten, toch heeft Trump het opnieuw over een derde termijn. Hoe gaat zich dat ontwikkelen?
“Dat die vraag überhaupt gesteld kan worden is al veelzeggend”, lacht Van ’t Einde. “Trump is eigenlijk altijd heel transparant en eerlijk over wat hij wil. En zo schaamteloos, dat wij in het verleden vaak hebben gedacht: nou ja, het zal wel een grapje zijn.”
De president laat vaker een beetje in het midden of hij iets serieus bedoelt, ziet hij. Nu maakt Trump dus vaker grapjes en opmerkingen over een derde termijn. “Het zou zomaar kunnen zijn dat hij niet eens poging doet om in 2028 te blijven zitten, maar uitsluiten kunnen we het niet.”
“Elke wereldleider die in het Witte Huis komt neemt hij mee naar de ‘gift shop’ en die geeft hij zo’n pet waarop staat ‘Trump 2028′. Dat is volgens Van ’t Einde typisch Trump. “Eens kijken hoe erop gereageerd wordt en zijn boodschap een beetje aanpassen, kijken hoe daar vervolgens weer op wordt gereageerd.”
“Hij is een beetje aan het aftasten, en dat doet hij eigenlijk met alles: ‘Hoe ver kan ik gaan?’ Ik denk dat hij zelf ook nog niet zeker weet of hij het gaat proberen. Maar dat dat überhaupt een mogelijkheid is, is eigenlijk ook krankzinnig om te zeggen”, benadrukt de verslaggever.
5. Kamala Harris laat na een lange radiostilte inmiddels weer van zich horen, hoe zit het met de Democratische oppositie?
“Het gaat slecht met de oppositie”, zegt Van ’t Einde. “De Democraten hebben nog steeds geen antwoord gevonden op Trump. Kamala Harris was eigenlijk al een minpunt. Ze lag niet heel goed als vicepresident en toch moest zij het opnemen tegen Trump.”
Maar wat de Amerika-verslaggever het meest verbaast, is dat de Democraten nog steeds geen inhoudelijk verhaal hebben, laat staan een geschikte kandidaat. “Je zou verwachten dat ze wel een manier hebben gevonden om de strijd aan te gaan met Trump. Maar ze hebben nog steeds geen verhaal dat echt blijft hangen.”
De Democratische Partij wordt nu verscheurd door een soort richtingenstrijd, legt de verslaggever uit. “Ze vragen zich af of ze een ruk naar links moeten maken, wat meer in het midden moeten gaan zitten of juist populistischer moeten worden om mensen weer voor zich te winnen.”
Hij merkt dat de Democraten geïnteresseerd kijken naar Zohran Mamdani, die met een links-populistisch verhaal gisteren tot nieuwe burgemeester van New York is gekozen. Ook zijn de ogen gericht op gouverneur van Californië Gavin Newsom, die Trumps maniertjes kopieert in zijn strijd tegen de president. De Democraten proberen zo aan te voelen wat zou kunnen werken voor hun partij, denkt Van ’t Einde.
“Er moet echt een duidelijke nieuwe sterke leider opstaan bij de Democraten”, zegt hij tot slot. “Misschien komt dat verhaal ook pas als ze weer een geschikte kandidaat hebben.”