NOSIn Zwolle kon deze kiezer woensdagnacht met een pul bier het stemhokje in

NOS Nieuws•vandaag, 16:40

  • Joost Schellevis

    redacteur Tech

  • Sjoerd Mouissie

    datajournalist

  • Bas de Vries

    redacteur Research

  • Joost Schellevis

    redacteur Tech

  • Sjoerd Mouissie

    datajournalist

  • Bas de Vries

    redacteur Research

Vier lijsttrekkers van de partijen die vorige week werden gekozen in de Tweede Kamer, wisten minder dan de helft van de stemmen op de eigen partij binnen te halen. Het laagste percentage was voor de inmiddels teruggetreden Frans Timmermans, die 38 procent van de GroenLinks-PvdA-stemmers achter zich kreeg.

Ook Caroline van der Plas van BBB (44 procent), Dilan Yeşilgöz van de VVD (46 procent) en Laurens Dassen van Volt (47 procent) kregen relatief weinig steun. Dat is een groot contrast met de PVV, waar Geert Wilders op 95 procent uitkwam, met meer dan 1,7 miljoen stemmen.

Dat blijkt uit een analyse die de NOS maakte van de telbestanden die gemeenten naar de Kiesraad stuurden. Komende vrijdag maakt de Kiesraad alle officiële uitslagen bekend.

NOS

Bij Volt en GroenLinks-PvdA lijkt onder meer een rol te hebben gespeeld dat veel links-progressieve kiezers graag op vrouwen stemmen. Het was al bekend dat vier vrouwen die eigenlijk te laag op de lijst van Groenlinks-PvdA stonden, via voorkeurstemmen alsnog in de Tweede Kamer komen. Bij D66 slaagde Marieke Vellinga-Beemsterboer daar in.

Veel BBB-stemmen voor Keijzer

Ook op rechts lijken sommige kiezers bij voorkeur op een vrouw te stemmen. Bij de PVV kreeg nieuwkomer Shanna Schilder, de onbekende nummer 3 op de lijst, na Wilders de meeste stemmen. Het waren er ruim 20.000, duizenden meer dan Kamervoorzitter Martin Bosma.

Bij JA21 kreeg Ingrid Coenradie ruim 100.000 stemmen, 16 procent van de totale JA21-aanhang. Dat was meer dan nummer 2 Annabel Nanninga, die op 11 procent bleef steken. Lijsttrekker Joost Eerdmans haalde 68 procent.

BBB-aanvoerder Van der Plas had te maken met de grote aanhang voor een andere vrouw; vier op de tien BBB’ers stemden op demissionair vice-premier Mona Keijzer, bijna even veel dus als op de nummer 1.

Karremans populaire VVD’er

Volgens Henk Vermeer, de campagneleider van de BBB, was dit juist de bedoeling. “We hebben vanaf het begin af aan de strategie gehad om ook Keijzer in te zetten in de campagne”, reageert hij. “Als zij niet zoveel voorkeursstemmen had gehad, was de campagne dus niet goed geweest.”

Bij de VVD was het juist een man die goed scoorde: Vincent Karremans, die ook zeer zichtbaar was in de media, kreeg 328.000 voorkeurstemmen. Daarmee was de demissionair minister van Economische Zaken bij deze verkiezingen de niet-lijsttrekker met de meeste stemmen. Ook twee andere VVD-ministers, Eelco Heinen en Ruben Brekelmans, deden het goed.

NOS

Bij de verkiezingen van 2023, de eerste keer dat Yeşilgöz de VVD-lijst aanvoerde, wist zij nog 85 procent van de eigen achterban achter zich te krijgen. Dat was een vergelijkbaar percentage met dat van haar voorganger Mark Rutte bij de meeste voorgaande verkiezingen.

De afgelopen kabinetsperiode werd duidelijk dat de populariteit van Yeşilgöz onder VVD-kiezers sterk is gedaald. In het laatste onderzoek van Ipsos I&O voor de verkiezingsdag kwam naar voren dat zij voor vertrekkende VVD’ers een belangrijke factor was in hun besluit. In een ander onderzoek kreeg zij het gemiddelde rapportcijfer 4,2 van de kiezers, vergelijkbaar met dat voor Frans Timmermans en Geert Wilders.

Ooit 99 procent voor Van der Staaij

Opvallend is verder dat ondanks de sterk gegroeide populariteit van Rob Jetten, de winnaar van de verkiezingen, ‘maar’ 68 procent van de D66’ers zijn vakje rood kleurde. Ter vergelijking: bij Henri Bontenbal van het CDA was dat 80 procent en bij Chris Stoffer van de SGP 89 procent.

Overigens was het hoogste percentage voor een landelijke lijsttrekker de voorbije vijftien jaar voor SGP’er Kees van der Staaij. Hij kreeg in 2010 de stem van 99 procent van de eigen kiezers. Bij de staatkundig gereformeerden staan tot op de dag van vandaag geen vrouwen op de lijst.