In de opgepoetste geschiedenis van Indonesië kan Soeharto een held zijn

Een lijst van veertig namen landde donderdag op het bureau van de Indonesische president Prabowo Subianto. Komende maandag zal hij bekendmaken wie van deze mensen erkend wordt als Nationale Held. Omdat er geen maximum is, kunnen ze dat in principe alle veertig worden, maar alle aandacht gaat naar één naam op de lijst: die van oud-dictator Soeharto. De woordvoerder van Prabowo stelde dat de president „zorgvuldigheid zal betrachten” in zijn besluit, schrijft The Jakarta Post.

Volgens de opsteller van de lijst, de Raad voor Onderscheidingen en Eretitels, is die gebaseerd op de wens van het publiek. Maar het publiek dat deze week van zich laat horen is juist tegen de postume verering van Soeharto. Meer dan vijfhonderd academici en mensenrechtenactivisten hebben Prabowo een petitie aangeboden waarin ze hem oproepen Soeharto niet te erkennen als nationale held.

Massamoord

President Soeharto leidde het land met harde hand vanaf 1966 en wist 32 jaar aan de macht te blijven. Als generaal was hij in die periode medeverantwoordelijk voor de massamoord op communisten. Volgens sommige schattingen zijn daarbij een half miljoen mensen gedood. Zijn ‘Nieuwe Orde’ werd getekend door corruptie.

Hem als Nationale Held betitelen zien de ondertekenaars als „verraad aan de slachtoffers en de democratische waarden”, schrijven zij in de petitie. Het zou bovendien „een gevaarlijke verdraaiing van de geschiedenis” zijn.

Maar Prabowo heeft Soeharto altijd geprezen en de levensverhalen van de twee presidenten zijn verweven. Prabowo was zelf legerleider onder het regime van Soeharto en is in verband gebracht met grootschalige mensenrechtenschendingen in die tijd, maar is daarvoor nooit berecht. Ook was hij vijftien jaar de schoonzoon van Soeharto, door zijn huwelijk met diens tweede dochter Siti Hediati Hariyadi. Uit dat huwelijk kwam een zoon voort.

Het is dus zeer de vraag of Prabowo ervan zou willen afzien om zijn voormalige schoonvader te eren. Toekenning van de postume eretitel zou ook passen in een trend om de herinneringen aan de Nieuwe Orde van Soeharto bij te sturen, zegt Ward Berenschot, onderzoeker van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) en de Universiteit van Amsterdam. „Je ziet gebeuren dat de donkere kanten van het autoritaire regime worden weggepoetst.” Voor Prabowo doet dat ertoe. „Als Soeharto een nationale held wordt, legitimeert dat ook zijn eigen rol.”

Een nieuwe kijk op de geschiedenis wordt ook op andere manieren door Prabowo’s regering bevorderd. Zo gaf de Indonesische minister van Cultuur Fadli Zon een aantal historici dit jaar opdracht voor een tiendelig boekwerk over de nationale geschiedenis. Die geschiedenis moet „in een positiever licht” gezet worden, aldus de Indonesische minister. Critici merkten bij de eerste versie al op dat er sprake was van verheerlijking van Soeharto.

Belemmering weggenomen

Dat Soeharto niet eerder tot held is gemaakt, had te maken met een belangrijke belemmering die vorig jaar is weggenomen. Ontvangers van de titel nationale held moeten aan enkele voorwaarden voldoen. Zo moeten zij belangrijke bijdragen aan de natie hebben geleverd en een voorbeeldige morele integriteit hebben. En er mag geen strafrechtelijke vervolging zijn ingesteld. In Tempo-magazine stelt minister Syaifullah Yusuf van Sociale Zaken dat alle personen op de shortlist voldoen aan de formele voorwaarden.

De weg naar Soeharto’s voordracht werd vrijgemaakt door een besluit van het Raadgevend Volkscongres, het Indonesische parlement, vorig jaar. Dat had na Soeharto’s aftreden in 1998 een decreet uitgevaardigd waarin hij werd genoemd als te onderzoeken persoon in verband met corruptie. Maar vorig jaar schrapte het parlement zijn naam uit dat decreet, één maand voordat Prabowo Subianto president werd.

Officieel gebeurde dat omdat het OM in 2006 alle aanklachten tegen Soeharto had laten vallen vanwege zijn slechte gezondheid. Hij overleed in 2008. Maar waarom zijn naam dan juist nu uit het decreet werd geschrapt, maakte het Raadgevend Volkscongres niet duidelijk.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.