za 8 nov, 15:05





Cultuur




1.472
keer gelezen

Wat begon met het lezen van een artikel over de perspectiefkasten van 17e-eeuwse kunstschilders, eindigde in een tijdrovend project. De bekende Pijnackerse kunstenares Roos van der Meijden werkte een jaar lang aan een zogenaamde perspectiefkast. Een schilderij in een driehoekige kast, met wel een heel bijzondere dieptewerking.

Onder andere Samuel van Hoogstraten, een leerling van Rembrandt van Rijn, maakte in de 17e eeuw perspectiefkasten. In deze kasten zijn interieurs te zien waarbij het perspectief een heel vreemde vertekening heeft. Maar wanneer je precies door het kijkgat kijkt, dan valt het perspectief op zijn plek en klopt de afbeelding wel. Er zijn wereldwijd maar zes van deze kasten bewaard gebleven en één ervan staat in Museum Bredius in Den Haag.

Deze kasten fascineren Roos enorm. “Ik besloot te onderzoeken of ik een hedendaags interieur, zoals kenmerkend is voor mijn eigen schilderstijl, kon plaatsen in een perspectiefkast. En dan geheel volgens de technieken die de oude meesters ook gebruikten.”

Voor zover er is na te gaan is er nog nooit iemand geweest die dit gedaan heeft zonder gebruik van fotografie, AI of andere computertechnieken. Daarmee is het project van Roos dus echt bijzonder te noemen. Het werd een jaar van veel puzzelen, lezen, uitproberen en onderzoeken. Welke methoden had Van Hoogstraten tot zijn beschikking? Hoe ga je om met de vertekeningen in het perspectief? En bovenal: hoe pas je een modern interieur aan zodat het in de kast weergegeven kan worden? Gelukkig zijn er veel onderzoeken gedaan naar de oude perspectiefkasten. Museum Bredius stelde informatie beschikbaar en ook heel gedetailleerd beeldmateriaal.

Het schilderen op vier losse panelen is iets totaal anders dan een schilderij maken op een doek. Het vergde een enorme precisie om alles precies te laten passen en de afbeelding goed door te laten lopen.

Toen de vier panelen tot een kast samengevoegd waren, hielp Theo van den Bulk – net als Roos ook bekend van De Verbeelding – met de afronding. In de houtwerkplaats van Zorgkwekerij Bloei bouwde hij een prachtige ombouw voor de kast waarin een glazen voorkant kon worden gezet. “Inmiddels is mijn perspectiefkast klaar en het is echt een kruising geworden tussen oud en nieuw. Het is heel leuk om te zien hoe dit ‘trucje’ ook drie eeuwen later mensen nog doet verbazen”, aldus Roos van der Meijden. Het interieur van de passage in de kast van Roos is heel realistisch en gedetailleerd geschilderd. Het doet absoluut niet onder voor een perspectiefkast van de Oude Meesters. 

Een van de mooiste complimenten komt van de heer Donner, beheerder van Museum Bredius. Hij zegt over de perspectiefkast van Roos: “Een werkelijk prachtige, eigentijdse variant op een perspectiefkast. Ik ben bijzonder onder de indruk van dit fantastisch mooie werk.” Afgelopen zondag was haar kast voor het eerst te zien bij de opening van de winterexpositie van Galerie Bonnard in Nuenen. Bezoekers stonden soms echt even in de rij om met één oog dichtgeknepen door het kijkgaatje te kunnen turen. Om vervolgens lachend steeds dezelfde vraag te stellen: Hoe kan dit?

Op haar YouTube kanaal heeft Roos twee filmpjes geplaatst over het onderzoek en het maakproces van haar eigen perspectiefkast. Maar wie zich echt wil laten verwonderen, die zal naar Nuenen af moeten rijzen. Daar is de perspectiefkast van Roos, plus enkele van haar andere schilderijen, nog te zien tot 1 februari 2026.