‘De massa reageert het sterkst op degene die het minst op haar lijkt.” Dit idee is afkomstig van de Duitse publicist Sebastian Haffner (1907-1999), die daarbij niet alleen A. Hitler op het oog had, maar vooral toch Walter Rathenau, een Duitse industrieel, schatrijk, kunstverzamelaar, die in Duitsland minister werd vlak na de Eerste Wereldoorlog, en die volgens Haffner tegelijkertijd echt een arbeidersidool was.  Juist zijn uitzonderlijkheid sprak de massa aan.

De uitspraak gaat ook op voor de Amerikaanse president Trump, die in levenswijze mijlenver afstaat van het gros van de Amerikanen. Ook ‘onze’ Pim Fortuyn paste moeiteloos in dit rijtje: de homo-dandy met net iets te zwierige maatpakken, de man die al een chauffeur had voordat hij de kans kreeg minister of premier te worden. Fortuyn, vermoord in 2002, deed er bij leven alles aan om af te wijken van de massa en werd juist door een groot deel van die ‘gewone Nederlanders’ op handen gedragen.

Wie in het geheel niet in dit rijtje thuishoort: Rob Jetten, op dit moment de fractievoorzitter van de grootste partij van Nederland, beoogd premier en nog zo wat. Hij heeft als Nederlander een Indische achtergrond, hij is niet ‘wit’, zoals dat heet, maar om hem nu ‘zwart’ te noemen zal veel mensen ook buitensporig in de oren klinken. O ja, hij is homo, hij wil graag trouwen met zijn Argentijnse hockeyverloofde.  Ooit gold hockey als een elitesport. Maar ook die reputatie is aan slijtage onderhevig.

Het bijzondere is dat al die bijzonderheden niets afdoen aan Jettens gewoonheid: hij is de buurjongen die het ver heeft geschopt, de man die hard werkt en ambitieus is. Het seksuele en etnische verschil lijken bijkomstigheden die het beeld van Jetten niet essentieel bepalen.

Er hangt in verschillende media nu al een gezellig sfeertje rond die leuke, toekomstige ‘first husband’, een fenomeen dat we in Nederland eigenlijk niet kennen, in mannelijke noch in vrouwelijke vorm. Er zijn wat orthodox-protestantse denominaties die zich zorgen maken over „een premier die wil gaan trouwen met een man” (Reformatorisch Dagblad). Dat is een minderheid, die mag zich laten horen, zoals alle minderheden, maar die stem klinkt niet heel luid in Nederland.

Overigens: vroeger lag de klemtoon op hómo, in het zogenoemde ‘hómohuwelijk’, nu dus vooral op huwelijk. Dat zegt ook veel.

Jetten is gekleurd, zonder dat hij daarmee perse kleur bekent

Jetten heeft wat ooit uitzonderlijk was gewoon gemaakt. Hij is de grote gelijkmaker, de man die terloops net even wat anders in elkaar steekt dan de overgrote meerderheid van dit land.

Er zullen vast mensen zijn uit activistische hoek, die vinden dat Jetten zich schaamteloos heeft aangepast, terwijl hij als homo en man van kleur de lont in het kruitvat had moeten steken. Ook dat is een kleine groep. Als monument van inburgering is Jetten onovertroffen. Hij wordt als teflon-specialist wel vergeleken met Mark Rutte, maar hoewel beiden een Indisch verleden delen, zie je dat niet af aan de NAVO-baas.

Jetten is gekleurd, zonder dat hij daarmee perse kleur bekent.

Is dat niet een wat povere uitkomst van meer dan vijftig jaar emancipatiestrijd, van ‘etnische en seksuele minderheden’ zoals die vroeger werden genoemd? Wel als je vindt dat met iemands seksualiteit of huidskleur ook een intrinsiek revolutionair bewustzijn is gegeven; zo iemand hoort in de contramine te zijn, en per definitie niet in de regering.

Niet als je de overweging serieus neemt dat emancipatie uiteindelijk bedoeld is om uit te monden in alledaagsheid.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.