De omstreden oud-president Soeharto is uitgeroepen tot nationale held van Indonesië door zijn ex-schoonzoon en huidig president Prabowo Subianto. Soeharto was president van 1967 tot 1998, toen hij na een volksopstand werd afgezet.
Soeharto (1921-2008) kwam als generaal aan de macht in een gewelddadige periode waarbij tussen de vijfhonderdduizend en twee miljoen mensen, die werden verdacht van linkse sympathieën, werden vermoord. Zijn regime, ‘de Nieuwe Orde’, werd gekenmerkt door mensenrechtenschendingen, corruptie en onderdrukking. Volgens de organisatie Transparency International heeft Soeharto destijds tussen de vijftien en vijfendertig miljard dollar achterovergedrukt.
Prabowo overhandigde maandag tijdens een ceremonie waarbij in totaal tien helden werden aangewezen een plaquette aan Siti Hardiyanti Rukmana, ofwel Tutut, een dochter van Soeharto. „We moeten kijken naar alles dat mijn vader heeft bevochten voor dit land,” zei ze na afloop tegen de pers. „Als familie voelen we geen wrok of teleurstelling in de richting van de mensen die het hier niet mee eens zijn.”
Oud-president Soeharto bij het verlaten van het ziekenhuis in Jakarta in 2004. Hij overleed in 2008.
Foto Dita Alangkara/AP
Zoom in
Voor Prabowo is het uitroepen van het heldendom van Soeharto van persoonlijk belang, omdat het zijn eigen presidentschap legitimeert. Zo staat zijn verleden ook bol van verdenkingen van mensenrechtenschendingen. Als generaal ten tijde van Soeharto’s presidentschap wordt Prabowo in verband gebracht met de ontvoering en verdwijning van activisten. Ook is zijn rol als legerleider tijdens de Indonesische bezetting van Oost-Timor, waarbij massamoord en verkrachtingen werden gepleegd, nooit opgehelderd. Hij was enkele jaren getrouwd met een dochter van Soeharto en samen hebben zij een zoon.
Lees ook
In de opgepoetste geschiedenis van Indonesië kan Soeharto een held zijn
Volgens Usman Hamid, directeur van Amnesty International Indonesië symboliseert de benoeming de ontkenning van de geschiedenis en het uitwissen van alle misstanden die tijdens het regime plaatsvonden. „De verering van Soeharto markeert de terugkeer van het fascisme. De term Nieuwe Orde verwijst naar Hitlers Nieuwe Orde in Europa”, zegt hij aan de telefoon. „Soeharto’s rehabilitatie is het startsein van nieuwe donkere dagen van Indonesië. Dit is het einde van de democratisering van Indonesië. Er zal geen verantwoording worden genomen voor het verleden.”
Pijnlijk
Voor de slachtoffers van het regime, zoals Bedjo Untung (77), die al sinds de val van Soeharto vecht voor een rechtvaardiger Indonesië, is dat pijnlijk. Hij verrichtte tussen 1973 en 1979 als politiek gevangene gedwongen arbeid. „Ik kan mijn woede en bittere teleurstelling niet verbergen,” laat hij via WhatsApp weten. „Als slachtoffer van Soeharto’s wreedheden wijs ik zijn heldendom ten stelligste af. Het zou passender zijn als hij wordt benoemd tot de Hitler van Indonesië. Wij gaan dit besluit aanvechten. Het staat in de weg aan onze pogingen voor genoegdoening voor alle slachtoffers. Prabowo werpt zich op als beschermer van misdadigers tegen de menselijkheid, maar wij zullen ons blijven verenigen tegen dit soort machtsmisbruik.”
Lees ook
De geschiedenis herhaalt zich in Indonesië, ziet een voormalig politiek gevangene. ‘Prabowo is de leerling van Soeharto’
Ontvoerd en vermoord
Ook voormalig president Abdurrahman Wahid werd tot held verheven, net als activist Marsinah, die tijdens Soeharto’s regime juist opkwam voor arbeidsrecht. Ze werd in 1993 ontvoerd en vermoord. Er zijn sterke aanwijzingen dat het leger hierin een aandeel had, maar de daders zijn nooit vervolgd. „Wahid was een ware democraat,” reageert Amnesty-directeur Hamid. „Als hij nog zou leven, zou hij zeggen dat de verheffing van Soeharto tot nationale held bedoeld is om ons in verwarring te brengen, om de lijn tussen dictator en democraat te vervagen, tussen goed en kwaad, waarheid en leugen en tussen verraad en heldendom.”
In december zal het ministerie van Cultuur officiële geschiedenisboeken presenteren. Historici vrezen dat daarin het Soeharto-regime zal worden verheerlijkt. „Ik verwacht dat iedereen die deze versie van de geschiedenis zal betwisten aangeklaagd zal worden,” zegt Hamid. De repressie neemt sinds het aantreden van Prabowo toe, stelt hij. Daarom verwacht hij op dit moment geen grote demonstraties. „Er is een angstklimaat gecreëerd. Er zijn tijdens de protesten in augustus vierduizend mensen gearresteerd. Er zitten nu nog zeshonderd mensen vast op grond van relschopperij. Vorige week zijn de verkoolde lichamen van twee vermiste demonstranten teruggevonden. Mensen zijn bang om zich uit te spreken.”
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.