Drones in België ontglippen klassieke bestrijdingstechnieken

Na Duitsland en Frankrijk is het Verenigd Koninkrijk het derde land dat België gaat helpen met de bestrijding van verdachte drones. De Britse luchtmachtgeneraal Richard Knighton zei zondag tegen de BBC dat er inmiddels „mensen en materieel” in België zijn aangekomen na een verzoek om bijstand door de Belgische autoriteiten.

Knighton gaf geen details over het aantal militairen noch over hun uitrusting, maar volgens de BBC is het aannemelijk dat ze afkomstig zijn van een in 2021 opgerichte eenheid die is gespecialiseerd in het detecteren en bestrijden van drones. De eenheid, ‘No. 2 Force Protection Wing’, opereert op de grond maar valt onder de Royal Air Force (RAF).

De Britten gelden binnen NAVO-verband als voorloper op het gebied van verdediging tegen drones. Eerdere drone-incidenten op Britse bodem, zoals bij de luchthaven van Gatwick in 2018, zouden de noodzaak daarvan onderstreept hebben.

Sinds enkele weken worden in België ongeïdentificeerde drones gezien, aanvankelijk boven militaire bases en oefengebieden, daarna ook bij luchthavens, waardoor het luchtverkeer tijdelijk stilgelegd moest worden. Dat was de afgelopen week onder meer het geval bij Zaventem (Brussel), Antwerpen en het belangrijke vrachtvliegveld van Luik, waar zondagavond opnieuw vluchten werden gestaakt.

Zondagavond werden bij de kerncentrale van Doel bij Antwerpen drie drones waargenomen.

Multicopter

Het gaat om verschillende typen Uncrewed Aerial Systems (UAS), een parapluterm voor onbemande luchtvaartsystemen: zowel zogeheten multicopters, die manoeuvreren met behulp van propellers, als onbemande vliegtuigjes. De laatsten, met een spanwijdte van enkele meters, waren begin november langere tijd te zien boven het militaire vliegveld Kleine-Brogel, waar Belgische F-16’s en – wordt aangenomen – Amerikaanse kernwapens zijn gestationeerd.

Volgens de Belgische minister van Defensie, Theo Francken, vlogen ze op grotere hoogte dan men van multicopters gewend is, en in formatie. Hij zei dat ze „duidelijk een spionage-operatie” boven de basis uitvoerden.

Tijdens de vlucht werd volgens hem tevergeefs een niet nader omschreven drone jammer gebruikt om de besturing van de drone te verstoren. Een helikopter die de achtervolging inzette, raakte de drones kwijt. Volgens experts vlogen de drones mogelijk op de automatische piloot, dus op dat moment zonder extern besturingssignaal dat verstoord kan worden. Andere optie: ze maakten gebruik van een draadloos besturingssignaal buiten de gebruikelijke radiofrequenties.

Simkaart

Volgens Francken was dat laatste bij Kleine-Brogel het geval, zei hij vorige week in het Belgische parlement: ze werden bestuurd via het mobiele telefonienet.

Zowel Rusland als Oekraïne hebben zulke ‘4- of 5G-aanvallen’ op elkaar uitgevoerd. Door een drone van een (lokale) te voorzien kun je deze in principe van overal ter wereld besturen. De Oekraïense aanval met drones op militaire vliegvelden diep in Rusland, in juni, zou op die manier zijn uitgevoerd. Ook live beelden van die aanval konden zo worden verstuurd.

Voor de tot nu toe meestgebruikte antidrone-technieken (‘C-UAS’ – de ‘C’ staat voor counter) betekent dit een complicatie. Drones zijn te detecteren met radar en door het opvangen van het radiosignaal dat ze uitzenden, maar als je luistert op de verkeerde frequentie, hoor je niets. Dan blijft – behalve het blote oog – alleen radar over. Maar alleen speciale radars zijn in staat om een kleine drone van een vogel te onderscheiden.

Dan de bestrijding. Dat kan door het signaal van de drone te verstoren, of door vanaf de grond (of uit een andere drone) een krachtige bundel elektromagnetische straling op een drone te richten, waardoor de interne circuits tijdelijk worden verblind of zelfs vernield. C-UAS kan zich ook richten op fysieke vernietiging, bijvoorbeeld door deze vanaf de grond of uit de lucht neer te schieten of er met een speciale antidrone-drone tegenaan te vliegen.

België bezit op deze terreinen nauwelijks capaciteit, zei Francken. Hij beloofde onder meer drie nieuwe radarsystemen te kopen om „blinde vlekken weg te nemen”. Een pakket maatregelen ter waarde van 50 miljoen euro is door de Belgische ministerraad goedgekeurd.

Geavanceerde kijkers

Voor anti-drone-operaties bij dag, nacht en in alle weersomstandigheden beschikken de Britten sinds 2021 onder meer over het mobiele systeem Orcus. Het kan drones aanvallen met een gerichte energiebundel. Voor de detectie, het volgen en identificeren van drones gebruikt het onder meer radar, analyse van radiofrequenties en geavanceerde kijkers. Het is ontwikkeld om Britse militaire bases te beschermen, maar kan ook in een vrachtvliegtuig of helikopter vervoerd worden. Of dit systeem nu in België wordt gebruikt, is niet bekend.

Begin dit jaar hebben Britten succesvol een wapen getest om met elektromagnetische straling een hele zwerm drones in één keer uit te schakelen. Verschillende landen experimenteren met laserwapens.

De Nederlandse dronespecialist Wiebe de Jager schreef maandag op zijn website Dronewatch dat het Duitse bedrijf Ipoque een systeem heeft ontwikkeld voor het detecteren van ‘drone-achtige’ patronen op 5G-netwerken .

Motief

De Belgen zeggen te vermoeden dat Rusland achter de vluchten zit, maar hard bewijs ontbreekt. Moskou heeft in elk geval een motief om verwarring en angst te zaaien met dronevluchten. Brussel huisvest de hoofdkantoren van de Europese Unie en de NAVO. Bovendien zijn bij Belgische bedrijf Euroclear miljarden aan bevroren Russische tegoeden gestald, die de EU mogelijk wil aanwenden om Oekraïne te helpen. Het gedwongen sluiten van vliegvelden zadelt België met hoge kosten op.

Tijdens eerdere incidenten in Denemarken en Duitsland is gesuggereerd dat schepen in internationale wateren als basis fungeerden. Bij de Oekraïense aanvallen in juni stegen de drones op uit anonieme vrachtauto’s.

Geef cadeau

Deel

Mail de redactie

NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.