•
Vandaag
•
leestijd 2 minuten
•
2031 keer bekeken
•
bewaren
De democratie hoeft niet gegijzeld te worden door de angst van één partij om macht te verliezen.
Er is iets aan het kantelen in Den Haag. Waar de VVD decennialang het natuurlijke middelpunt van de macht was, begint de rest van politiek Nederland zich te realiseren dat het ook zonder kan. Dat is de kern van het betoog van Simon van Teutem in De Correspondent — en hij heeft gelijk.
Want wie goed luistert naar de toon van CDA-leider Henri Bontenbal, hoort iets nieuws: een politiek leider die niet meer wil dansen naar de pijpen van de machtspartij die de afgelopen vijftien jaar alles en iedereen gijzelde met haar electorale chantage. Zijn verzuchting — “ik ben het spuugzat” — is meer dan een moment van frustratie. Het is een signaal dat de vanzelfsprekendheid van de VVD als machtsanker voorbij is.
De liberale partij van weleer verdedigde ooit vrijheid, verantwoordelijkheid en fatsoen. Maar dat liberalisme is verworden tot een lege vlag boven een populistische loopgraaf. De VVD weigert te kiezen voor inhoud, laat zich leiden door angst voor de kiezer en reduceert politiek tot een spel van blokkades. Eerst tegen GroenLinks-PvdA, toen tegen migratie, straks tegen haar eigen geweten.
Wie nog steeds gelooft dat Nederland alleen bestuurd kan worden mét de VVD, heeft niet opgelet. Gemeenten, provincies en regio’s werken al jaren met brede coalities waarin samenwerking belangrijker is dan partijbelang. Daar gaat het vaak juist wél goed met de VVD: samen met PvdA, GroenLinks of het CDA wordt er gebouwd aan oplossingen voor woningbouw, bereikbaarheid en energie. Dat bewijst dat het kán — mits er bereidheid is om verantwoordelijkheid te nemen in plaats van te blokkeren.
Juist daarom is de strategie interessant om eerst CDA en D66 samen een proeve van een regeerakkoord te laten schrijven. Niet om anderen uit te sluiten, maar om een inhoudelijk kader neer te leggen waar andere constructieve partijen later bij kunnen aanhaken. Laat zien wat er mogelijk is als partijen die klaar zijn met blokkades verantwoordelijkheid nemen. Dan wordt het de VVD die moet uitleggen waarom zij níét mee wil doen, in plaats van andersom. Dat is een volwassen manier van formeren: inhoud eerst, macht daarna.
Dat betekent niet dat de VVD definitief buitenspel moet staan. Maar wel dat de rest niet langer hoeft te wachten. Het is tijd om te bouwen aan een meerderheidscoalitie van redelijkheid, sociale rechtvaardigheid en fatsoen. Een nieuwe politiek die zegt: wij doen het niet tegen de VVD, maar zonder haar als het moet.
De democratie hoeft niet gegijzeld te worden door de angst van één partij om macht te verliezen. Er is ruimte voor partijen die durven samenwerken, die durven kiezen voor mensen in plaats van markten, voor vertrouwen in plaats van wantrouwen.
Misschien is dat wel de belangrijkste boodschap van Van Teutem: echte vernieuwing begint niet met de VVD in het midden, maar met de samenleving in het midden. En als dat betekent dat het zonder kan — dan maar zonder.