De bedenker van het kompas is Rens Brankaert, bijzonder hoogleraar en lector op Tilburg University en aan de Technische Universiteit in Eindhoven. Toen hij aan zijn promotieonderzoek begon, hield hij zich bezig met één vraag: hoe kan het dat mensen met dementie nog steeds verdwalen, terwijl de oplossing zo eenvoudig kan zijn?
Thuiscoördinaten
Die vraag stelde hij vanuit een persoonlijke ervaring. “Mijn opa had dementie. Hij raakte vaak de weg kwijt, wat heel vervelend was natuurlijk.” Zo kwam Brankaert op het idee om een kompas te ontwikkelen dat werkt met een gps-sensor.
“Met een speciale sensor erin maakt het niet uit hoe iemand het kompas vasthoudt, het wijst altijd naar de ingestelde thuislocatie. Vanaf het begin stel je één keer de thuiscoördinaten in met een pinnetje. Vanaf dat moment wordt dat adres het referentiepunt.”
De 86-jarige Truus, de moeder van Sandra Hendricx, heeft ook alzheimer en mocht eerder dit jaar deelnemen aan het onderzoek om gebruik te maken van het kompas. “Mijn moeder woont nog zelfstandig, ze kookt ook nog zelf, maar thuiskomen was voor haar heel lastig”, zegt Sandra tegen RTL Nieuws.
Vijf jaar geleden verhuisde ze ook nog eens, vanuit de woning waar ze veertig jaar had doorgebracht, naar een appartement. “Vanaf toen werd het nog moeilijker om de weg naar huis te vinden”, zegt Sandra.
Op de rollator
Het apparaat bleek een uitkomst. “Naar sommige plekken kan ze nog makkelijk toe, maar vaak was de weg terugvinden heel moeilijk. In het begin liepen we nog met haar mee, maar inmiddels gaat ze zelfstandig naar buiten met haar kompas. We hebben het vastgemaakt met klittenband aan haar rollator. Als ze een verkeerde afslag neemt, kan ze altijd terugkomen.”
Door het kompas krijgt haar moeder vrijheid, en de familie rust. “Ze kan nu zelfstandig de straat op. Het geeft mij zekerheid dat ze er toch wel uitkomt. Als ze het even niet meer weet, weet ze hoe ze terugkomt.”
Haar dochter benadrukt dat alzheimer niet betekent dat iemand ‘dom’ wordt. “Mijn moeder is heel intelligent. Ze vergeet gewoon dingen. Soms vergeet ze iets wat ze net heeft gevraagd. Maar ze blijft een volwassen vrouw. Je moet daar respectvol mee omgaan.”
De familie heeft allerlei manieren gevonden om haar leven makkelijker te maken. “We schrijven alles in een agenda. Ik ben bezig met een elektronische agenda die ik op afstand kan aanvullen voor haar. Ze heeft ook een horloge met een noodknop.”
Kijken is genoeg
De bedenker, Rens Brankaert, had in het begin ideeën voor allerlei extra functies, zoals het invoeren van meer locaties op het kompas. Maar gesprekken met mensen met dementie brachten hem terug naar de tekentafel. “Ze zeiden: dit is te ingewikkeld. Uiteindelijk hebben we het zo simpel gemaakt dat je geen knop hoeft in te drukken. Je hoeft alleen te kijken.”
Het kompas is bedoeld voor mensen in de vroege fase van dementie, net na de diagnose, wanneer ze nog zelfstandig thuis wonen. Vooral in nieuwbouwwijken, waar veel huizen op elkaar lijken, kan het een uitkomst zijn. “Voor latere stadia van dementie is het minder geschikt”, legt Brankaert uit.
Zelf de regie houden
De verwachting is dat het kompas over een halfjaar op de markt komt, rond volgend jaar zomer. “Het biedt vertrouwen. Je kunt iemand alleen op pad laten gaan zonder je constant zorgen te hoeven maken.”
Brankaert benadrukt dat zijn team technologie wil ontwikkelen die mensen met dementie zelfstandigheid geeft. “Veel oplossingen nemen dingen over, zoals sensoren in schoenen om iemand traceerbaar te maken. Maar dan is die persoon nog steeds de weg kwijt. Wij willen dat mensen zelf de regie houden.”