Algemeen directeur van de BBC Tim Davie en hoofdredacteur van BBC News Deborah Turness zijn afgelopen weekeinde opgestapt. Aanleiding was een onthulling van de krant The Daily Telegraph dat de Britse publieke omroep een fragment in de documentaireTrump: A Second Chance? (2024) van het tv-programma Panorama heeft gemanipuleerd.
50 minuten geknipt om geweldsoproep Trump te fabriceren
In een fragment over de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 werd direct na Donald Trumps uitspraak ‘We gaan naar het Capitool’ de zin ‘en we gaan vechten als een dolle’ (we fight like hell) gemonteerd. In werkelijkheid zat tussen beide uitspraken in zijn speech 50 minuten tijd.
Lees verder onder de video
Zo heeft de BBC de kijkers misleid door de indruk te wekken dat de Amerikaanse president op 6 januari direct opriep tot chaos en geweld in het Capitool. Trump heeft de BBC maandag 10 november direct gedreigd met een schadeclaim van 1 miljard dollar.
Transgender-berichtgeving ‘gekaapt door activisten’
Het suggestieve knip-en-plakwerk is niet het enige verwijt dat de BBC krijgt. The Daily Telegraph legde het schandaal bloot op basis van een intern BBC-memo. De krant heeft ook interne documenten ingezien waarin staat dat de berichtgeving over transgender-kwesties is ‘gekaapt door pro-trans-activisten die andere perspectieven uit de ether wilden weren’.
Dit leidde volgens het document tot ‘een constante stroom van eenzijdige verhalen’ waarin ‘de transervaring zonder adequate balans of objectiviteit’ wordt weergegeven.
Het rapport, opgesteld door een adviseur van de zogenoemde Commissie voor redactionele richtlijnen en normen, spreekt van ‘een cultureel probleem bij de hele BBC (…) waarin kwesties rond gender en seksualiteit uitsluitend worden behandeld als een viering van Britse diversiteit, in plaats van een complex en omstreden onderwerp.’
Want dat is het, bleek vorig jaar nog uit een spraakmakend rapport van de Britse vrouwenarts Hilary Cass. Zij concludeerde dat artsen in het Verenigd Koninkrijk veel te snel zijn overgegaan op het toedienen van puberteitsremmers, hormooninjecties en eventuele cosmetische ingrepen bij jonge kinderen met genderdysforie (het Dutch protocol).
In april dit jaar oordeelde het Britse Supreme Court dat het concept sekse betrekking heeft op het biologische geslacht en niet op genderidentiteit.
BBC Arabic: 215 correcties over Gaza-berichtgeving
En dan is er nog Gaza. Een anonieme klokkenluider speelde een BBC-memo door naar The Daily Telegraph. De conclusie is opnieuw vernietigend: BBC Arabic koos er tijdens de oorlog in Gaza voor om ‘Israëlisch leed te minimaliseren’ om de Joodse staat ‘als agressor af te schilderen’, onder meer door veelvuldig onverifieerbare beweringen van Hamas over te nemen.
De Arabische afdeling heeft in de afgelopen twee jaar liefst 215 keer correcties moeten plaatsen bij verhalen die vooringenomen, onjuist of misleidend waren bevonden. Dat komt neer op twee correcties per week.
Gijzelnemers Hamas werden ‘beveiligers’ genoemd
BBC Arabic nodigde honderden keren gasten uit die zeiden dat Joden ‘duivels’ waren of ‘moesten branden zoals Hitler deed’. Ook werden de Hamas-gijzelnemers die op 7 oktober 2023 Israëliërs ontvoerden, ‘bewakers’ of ‘beveiligers’ genoemd in plaats van ontvoerders.
In juli moest de BBC nog door het stof omdat het een documentaire had uitgezonden waarin de verteller een zoon bleek te zijn van een hooggeplaatste Hamas-functionaris. Toen dit bekend werd, haalde de BBC de documentaire offline en gaf de omroep toe dat die nooit uitgezonden had mogen worden.
De geopende beerput aan misstanden bij het voormalige Britse bastion van neutrale verslaggeving is een flinke klap voor het vertrouwen in de journalistiek. Hoe hard de voorzitter en de vertrekkende topmensen ook beweren dat de BBC niet structureel voorgenomen is, veel wantrouwende kijkers zien al hun vooroordelen nu bevestigd.
Geweldsoproep Trump fabriceren is meer dan montagefoutje
Kijkers opzettelijk misleiden door een geweldsoproep van Trump te fabriceren, is veel meer dan alleen een montagefoutje. Het is voor zo’n gezaghebbend instituut een van de grootst mogelijke journalistieke fouten die er zijn.
Hoe kunnen Britten en de miljoenen buitenlanders die de BBC als nieuwsvoorziening gebruiken, er nu nog op vertrouwen dat de Britse publieke omroep hen onpartijdig en feitelijk informeert over wat Trump daadwerkelijk zegt?
Activistische koers transgenderdebat hielp vertrouwen in BBC niet
De activistische, kritiekloze koers in het transgenderdebat heeft het vertrouwen in de BBC (en veel andere media) evenmin goed gedaan. Het is onverstandig dat belangrijke, legitieme discussies zijn genegeerd over het toelaten van transgender personen in vrouwensporten en -kleedkamers of om jonge, kwetsbare kinderen onomkeerbare geslachtsveranderende operaties te laten ondergaan.
Om nog maar te zwijgen over ergernis- en lachwekkende taal als ‘menstruerende mensen’ of ‘mensen met een baarmoeder’ om vrouwen aan te duiden.
Gaza-berichtgeving BBC sterk gekleurd
Ook de Gaza-berichtgeving van de BBC was de afgelopen twee jaar sterk gekleurd. Natuurlijk konden zij als verzachtende omstandigheid wijzen op de weigering van Israël om journalisten tot het oorlogsgebied toe te laten, maar dat rechtvaardigt nog niet het zonder voorbehoud overnemen van onverifieerbare cijfers en beweringen van Hamas.
Na de journalistieke misser rond de explosie bij het Al Ahli-ziekenhuis in oktober 2023, die de BBC en veel andere media moesten rectificeren, werden veelvuldig groteske claims uit Gaza gedeeld waarvoor later bewijs ontbrak. Ook dat heeft het vertrouwen in de journalistiek geschaad.
Misstanden leiden tot twijfels over alle journalistiek
Niet alleen de kijkers en lezers, maar zeker ook de BBC zelf en andere media zijn de dupe van zulke misstanden. Want die leiden tot twijfels over alle journalistiek, ook als daarvoor helemaal geen aanleiding voor is.
Omdat de rechtse krant The Daily Telegraph het schandaal heeft onthuld, spreekt het linkse dagblad The Guardian van een ‘politiek gecoördineerde aanval’. Volkskrant-hoofdredacteur Pieter Klok lijkt vooral te betreuren dat de BBC de fout niet op tijd heeft toegegeven, waardoor ‘radicaal-rechts’ ermee aan de haal zou zijn gegaan.
Wie de boodschapper aanvalt, begrijpt de ernst niet
Wie vooral de (vermeende politieke motieven van de) boodschapper aanvalt in plaats van de inhoud, heeft weinig van begrepen van de ernst van de zaak. Juist een publieke omroep die door alle belastingbetalers wordt gefinancierd, behoort neutraal te zijn. Vanzelfsprekend wordt die scherper beoordeeld dan media die zonder staatssteun opereren en zich richten op een duidelijke, specifieke doelgroep.
In plaats van met de vinger naar anderen te wijzen, is zelfreflectie voor de BBC op zijn plaats. Het is te prijzen dat de directeur en hoofdredacteur dat beseffen en zijn opgestapt. Hopelijk kunnen hun opvolgers en de achterblijvers de zware deuk in het imago van de BBC herstellen met evenwichtigere berichtgeving. Want een onpartijdige publieke omroep kan van grote waarde zijn.