Jolien Veldwijk van hulporganisatie CARE is in Gaza en werkt achter de gele lijn, in het gebied waar de Israëlische troepen sinds het akkoord van vorige maand niet meer aanwezig zijn. De gele lijn is een denkbeeldige grens die midden door de Gazastrook loopt. “Maar we horen hier nog veel bombardementen. Het kan wel zijn dat het allemaal achter de gele lijn gebeurt, maar het voelt erg dichtbij.”

Geen toegang tot Gaza

Het bieden van hulp is nog steeds erg moeilijk, merkt ze. “Het nieuwe staakt-het-vuren heeft nauwelijks verbetering gebracht voor de bevolking”, zegt Veldwijk.

“De beperkingen voor hulporganisaties blijven groot. Onze spullen staan nog allemaal buiten Gaza, want er is nog geen toestemming gegeven door Israël.”

Vrachtwagens tegengehouden

Sinds het uitbreken van de oorlog wordt elke vrachtwagen door Israël gecontroleerd, en veel goederen worden tegengehouden omdat ze worden aangemerkt als ‘dual use’-producten: spullen die zowel civiel als militair kunnen worden ingezet. “Denk aan machines, gereedschap om waternetwerken te fixen en spijkers en hout om shelters mee te bouwen”, zegt Veldwijk.

“Maar ook eieren komen al maanden het gebied niet binnen. Ik weet niet hoe eieren misbruikt kunnen worden.” De nood is hoog. “Negen van de tien mensen hebben nog steeds geen dak boven hun hoofd”, zegt Veldwijk. “Ook heeft acht op de tien mensen in Gaza nog geen toegang tot veilig drinkwater. We doen wat we kunnen, maar de middelen zijn beperkt.”

Politiek moet helpen

De omvang van de problemen grijpt Veldwijk aan, al probeert ze haar emoties onder controle te houden. “Ik probeer heel hard om niet te huilen. Mijn collega’s hebben zoveel meegemaakt sinds februari. Ze zijn broers, zussen, ouders en echtgenoten kwijtgeraakt. Hele families bestaan niet meer. Ik vind het echt heel schokkend wat er hier is gebeurd.”

Ik hoop dat Nederland politieke druk blijft uitoefenen, zodat er meer hulpgoederen binnenkomen

Jolien Veldwijk van hulporganisatie CARE is in Gaza

Maar ze is ook ontroerd door de drive en inzet van mensen om anderen te blijven helpen, ondanks hun eigen enorme verliezen. “Dat is echt heel bijzonder. Ik hoop daarom dat Nederland politieke druk blijft uitoefenen, zodat er meer hulpgoederen binnenkomen. De afgelopen maand zijn er bijvoorbeeld maar 6.000 tenten binnengekomen, terwijl er 190.000 nieuwe tenten nodig zijn. Dat zet natuurlijk geen zoden aan de dijk.”

Tentstokken gevaarlijk

Historicus en docent aan de Universiteit Utrecht Peter Malcontent is gespecialiseerd in Israël en Palestina. Hij begrijpt de frustratie van hulpverleners als Veldwijk. “Israël is extreem streng in de toepassing van het begrip ‘dual use’,” zegt hij.

“Alles wat in theorie als wapen kan worden gebruikt, wordt geweigerd. Zelfs tentstokken of brandstof vallen daaronder. Israël beroept zich op veiligheidsredenen, maar in de praktijk betekent dit dat de humanitaire hulp nauwelijks op gang komt.”

Veel onduidelijk

Volgens Malcontent is de huidige wapenstilstand tussen Israël en Hamas niet veel meer dan een formeel akkoord om het schieten te stoppen. “Er is afgesproken dat Israëlische troepen zich zouden terugtrekken achter de gele bestandslijn, maar verder is er nauwelijks iets gebeurd”, zegt hij.

“Ja, er zijn enkele Palestijnse gevangenen vrijgelaten en bijna alle gijzelaars, levend en overleden, zijn overgedragen. Maar daarna is de situatie in een vacuüm terechtgekomen. Er wordt wel onderhandeld, onder meer over een mogelijke stabilisatiemacht in Gaza, maar niemand weet precies waar die macht zou moeten opereren of onder welk mandaat (bestuur, red.).” Met een stabilisatiemacht wordt een internationale macht bedoeld die het gebied kan besturen.

Aarzeling bij andere landen

Landen aarzelen daarom om mee te doen aan bestuur van het gebied, zegt Malcontent. “De grote vraag is: waar zeggen we ja op? Israël lijkt niet van plan om zijn eigen gecontroleerde zone, zo’n 47 procent van Gaza, op te geven”, zegt hij.

“De stabilisatiemacht zou dus alleen in het oostelijk deel van Gaza actief kunnen worden. En daar is Hamas nog aanwezig. Als die macht Hamas vervolgens moet zien te ontwapenen, dan kom je in een conflict terecht dat geen enkel land wil voeren.”

Twee staten, in Gaza

Malcontent ziet dat er nu een nieuwe werkelijkheid ontstaat: “Een tweestatenoplossing, maar dan binnen Gaza zelf”, zegt hij. “Een gebied waar Israël de touwtjes in handen houdt, en een kleiner, verarmd stuk waar Hamas de dienst uitmaakt.”

“Dat is geen bewuste internationale keuze, maar het gevolg van de ‘stilstand'”, legt hij uit: “Israël weet dat tijd in haar voordeel werkt. Elke keer als er op papier een vredesstap wordt gezet, creëert Israël ondertussen nieuwe feiten op de grond die de Palestijnen structureel benadelen.”

Patroon sinds de jaren ’40

Volgens hem past dat in een patroon dat al sinds de jaren ’40 zichtbaar is. “Vanaf de stichting van Israël zie je dat elke poging tot vrede gepaard gaat met gebiedsuitbreiding of nieuwe vestigingen. In de jaren ’50 en ’60 werden nederzettingen gebouwd op Palestijns land, later kwam daar de muur op de Westelijke Jordaanoever bij die diep in Palestijns gebied loopt”, zegt hij.

“Telkens wordt een stap naar vrede gecombineerd met het creëren van nieuwe realiteit op de grond. Dat zie je nu in Gaza opnieuw gebeuren.”

Bewuste strategie

De expert van het Israëlisch-Palestijns conflict noemt het een bewuste strategie. “Door te vertragen ontstaat er vanzelf een nieuwe status quo waar de wereld zich dan uiteindelijk bij neerlegt. Zolang de internationale gemeenschap niet met de vuist op tafel slaat, verandert dit niet.”

“De mensen in Gaza zijn daarvan de dupe”, vervolgt hij. “Door de stilstand en de extreme beperkingen groeit de kans dat deze situatie nog heel lang blijft bestaan.”