ANPEen tankstation van Lukoil in Zaandam

NOS Nieuws•vandaag, 20:22

  • Gidi Pols

    redacteur Economie

  • Gidi Pols

    redacteur Economie

Europese overheden zoeken naarstig naar oplossingen voor hoofdpijndossier Lukoil. Over negen dagen gaan de Amerikaanse sancties tegen het Russische oliebedrijf in. Met name voor Roemenië en Bulgarije kan dat grote gevolgen hebben.

Lukoil is het op een na grootste oliebedrijf van Rusland. Het heeft ruim 1500 tankstations en een paar belangrijke raffinaderijen in Europa. Daarnaast bezit het bedrijf de rechten op een van de grootste olievelden ter wereld, in Irak, en heeft het aandelen in veel andere olie- en gasvelden over de hele wereld, van Kazachstan tot Congo en van Egypte tot Mexico.

Al die buitenlandse projecten zijn in gevaar nu de Amerikanen straffen kunnen opleggen aan iedereen die na 21 november nog zaken doet met de Russische olieverkopers. En dus zette Lukoil de handel in de verkoop. Twee weken geleden dacht de Zwitserse grondstoffenhandelaar Gunvor daar een mooie slag mee te slaan. Maar daar zette de VS met ferme woorden een streep doorheen.

Terwijl de tijd wegtikt, neemt de onrust toe. In Finland raakt de brandstof op bij Lukoil-stations. In Bulgarije vrezen ze voor de gehele benzinevoorraad van het land. Er zou nog voor een maand benzine aanwezig zijn, in een land waar de grootste raffinaderij, de belangrijkste opslagtanks én een deel van de pijpleiding eigendom van Lukoil zijn. Het sluiten van dat alles wordt gezien als ramp in het Balkanland.

Bulgaarse politici varen twee koersen in de hoop het doemscenario af te wenden. Aan de ene kant smeekt het land de VS om een uitzondering op de sancties. Aan de andere kant nam het vrijdag een wet aan die het mogelijk maakt het roer over te nemen bij Lukoil in Bulgarije. De wet gaat zelfs zo ver dat het land de raffinaderij zou kunnen nationaliseren.

Overmacht

Gisteravond flirtte de Roemeense energieminister Bogdan Ivan met vergelijkbare stappen. Op Facebook schreef hij: “Roemenië moet de controle over het bedrijf overnemen”, om 5000 banen te behouden en de stabiliteit en veiligheid van het nationale energienetwerk te waarborgen. Ook schreef hij dat Roemenië niet om een uitzondering zal vragen bij de VS.

AFPHet hoofdkantoor van Lukoil in Moskou

Tegelijkertijd blokkeert Irak alle betalingen aan Lukoil, schreef Reuters. Dat doet pijn bij het oliebedrijf. Bronnen vertelden het Britse persbureau dat Lukoil zich nu officieel op overmacht beroept omdat het niet meer lukt om op normaal tempo olie op te pompen op het gigantische West Qurna-veld. Dat hield in: 480.000 vaten olie per dag. Met deze stap riskeert Lukoil de toegang tot het veld helemaal te verliezen.

Stilte in Nederland

In Nederland tikt de tijd ook voor de tankstations van Lukoil Nederland, al is het hier op het oog rustig. “Na het terugtrekken van het voorstel van Gunvor zouden er vergevorderde gesprekken plaatsvinden met andere partijen, met als doel zo snel mogelijk tot een nieuwe verkoopovereenkomst te komen”, luidt al een week het officiële antwoord van Lukoil Nederland. De tankstations hier blijven ondertussen “normaal en stabiel opereren”.

Ook rond de Zeeland Refinery in de haven van Vlissingen, waar Lukoil 45 procent van de aandelen in bezit, is het stil. Hetzelfde geldt voor de brievenbusbedrijven van Lukoil op de Amsterdamse Zuidas. Een Nederlandse bestuurder houdt het bij: “Lukoil doet zijn best een oplossing te vinden binnen de kaders van de wet”.

In de Lukoil-bv’s op de Zuidas zitten onder meer de aandelen in een Kazachs olie- en gasproject waar Lukoil samen met Shell in zit. Afgelopen jaren stroomden via dit bedrijf honderden miljoenen dollars aan omzet naar Nederland. Ook de aandelen in Roemeense gaswinning en in een kleiner Iraaks olieveld zitten in bedrijven op het Amsterdamse Zuidplein.

Achter de schermen

Toch zal er achter de schermen veel gepraat worden. Juist omdat de Nederlandse bv’s een belangrijke spin in het internationale web zijn, met bezittingen die miljarden waard zijn. Na de mislukte overname door Gunvor is Lukoil op zoek om ook deze bezittingen goed te verkopen.

De verkoop is extra belangrijk omdat er zonder het buitenland mogelijk weinig meer overblijft voor Lukoil. Groeikansen zijn er nauwelijks meer. “In het thuisland is alles al vergeven aan Rosneft en Gazprom Neft”, zei Vladimir Milov, een voormalige Russische onderminister van Energie, vandaag tegen de Financial Times. Handel in het buitenland is nu geen optie meer. “Lukoil heeft geen zakelijke toekomst meer”, concludeert Milov. “Het is een bedrijf met geknipte vleugels.”