Er waren geruchten, en voor een keertje bleken ze waar: ABN Amro wil NIBC kopen. De derde bank van Nederland koopt, als de toezichthouders daar althans hun fiat aan geven, de veel kleinere retailbank NIBC van investeerder Blackstone.
De geschatte overnameprijs bedraagt 960 miljoen euro. Hoeveel precies wordt betaald, wordt pas bepaald op basis van de boekwaarde van NIBC op de overnamedatum. ABN Amro hoopt de overname in de tweede helft van volgend jaar af te ronden.
Wat voor bank is NIBC eigenlijk? En waarom wil ABN Amro dit? En nog drie vragen over deze overname in bankenland.
1Wat is NIBC voor bank?
NIBC is vele soorten bank geweest. Het bedrijf heette bij de oprichting door de Nederlandse staat in 1945 de ‘Maatschappij tot Financiering van Nationaal Herstel’. Het idee was dat deze financieringsmaatschappij de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog mogelijk moest helpen maken, met langlopende leningen en participaties in bedrijven. In de jaren tachtig is de bank geprivatiseerd en naar de beurs gebracht onder de naam Nationale Investeringsbank (NIB). Eind vorige eeuw namen pensioenfondsen ABP en PGGM stapsgewijs de NIB over en herdoopten ze haar tot NIB Capital (afgekort NIBC).
Met het verdwijnen van de beursnotering veranderde ook het profiel van de bank. Zij ging zich meer op private equity richten, onder meer door een fusie met investeerder Alpinvest. Kort daarop splitste de bank zich echter op in een private-equitytak (die zelfstandig doorging) en een overnametak, waarmee NIBC wederom een ander karakter kreeg en een zakenbank werd.
In 2005 werd NIBC voor ruim 2 miljard euro overgenomen door de destijds roemruchte Amerikaanse investeerder Chris Flowers en zijn fonds J.C. Flowers & Co. Ook ABN Amro werd toen aandeelhouder van NIBC. Daarna brak een turbulente periode aan. Flowers wilde de bank aanvankelijk snel naar de beurs brengen, maar dat ging niet door vanwege de kredietcrisis van 2007 die NIBC hard raakte.
De beursgang werd afgeblazen, net als de overnameplannen door de IJslandse Kaupthing-bank, die zelf tijdens de financiële crisis in zwaar weer was gekomen. Ook NIBC had staatssteun nodig van de Nederlandse overheid om overeind te blijven
Flowers en mede-grootaandeelhouder Reggeborgh verkochten in 2020 in NIBC aan beleggersmaatschappij Blackstone. Die betaalde er destijds slechts ruim 1 miljard euro voor na eerder meer te hebben geboden, zich beroepend op de gevolgen van de coronapandemie. Blackstone kleedde de bank uit tot wat er nu van over is: een hypotheekverstrekker waar je ook spaargeld kunt stallen, met een paar handenvol zakelijke klanten.
Twee jaar geleden mislukte een verkoop van de bank, maar nu is in ABN Amro dus alsnog een koper gevonden voor net geen miljard euro. Aangezien Blackstone in de tussentijd ook ongeveer een miljard euro aan dividend heeft opgestreken, heeft de durfinvesteerder goed verdiend op die deal.
2Waarom wil ABN Amro deze bank overnemen?
Eerst even wat volgens de bank zelf níet de redenen zijn. De overname is volgens ABN Amro geen poging om zo groot te worden dat zij zelf niet overgenomen kan ABN Amro is namelijk zelf ook onderwerp van overnamegeruchten, maar dan als overnameprooi. Een jaar geleden werd BNP Paribas genoemd als mogelijke koper, dit najaar het Belgische KBC. „We hebben niet naar deze deal gekeken vanuit het oogpunt van een beschermingsconstructie”, zei Bérard deze woensdag in Het Financieele Dagblad.
Druk van de toezichthouder is evenmin een reden voor de overname. In het verleden heeft De Nederlandsche Bank dit soort druk wel eens uitgeoefend op Rabobank toen de toekomst van de kleinere Friesland Bank onzeker was. Desgevraagd zei Bérard dat daar nu geen sprake van was. „It takes two to tango”, zei de Française in een mediabijeenkomst. „Drie mensen is wat te veel bij de tango.”
Wat is dan wel de reden? De voorgenomen overname wordt door ABN Amro verkocht als ‘een bijdrage aan de groei’. Dat is letterlijk zo: als er toestemming komt, krijgt ABN Amro er 325.000 spaarklanten bij, 200.000 hypotheekklanten en 175 kleinzakelijke klanten in Noordwest-Europa. Maar op de vijf miljoen consumenten en de 350.000 kleinere bedrijven die ABN Amro al als klanten heeft, is dat niet veel.
Durfinvesteerder Blackstone, die sinds de overname van NIBC in 2020 al een miljard euro aan dividend opstreek, heeft goed verdiend aan die deal
ABN Amro denkt echter ook harder te kunnen groeien door de overname. Zo heeft NIBC in Duitsland en België spaarklanten. ABN Amro is in die landen voor individuen vooral actief als private bank. Aangezien het spaarbestand van NIBC volgens ABN ook een „relatief groot aandeel vermogende klanten” kent, kunnen die wellicht de overstap maken naar de (lucratievere) private bank.
Bérard zegt dat ook min of meer: „We zien dit als een kans om die NIBC-klanten onze andere merken aan te bieden.” ABN Amro onderzoekt bijvoorbeeld of NIBC-klanten toegang kunnen krijgen tot BUX, het beleggingsplatform dat de bank vorig jaar overnam.
Tot slot zijn er zoals bij elke overname mogelijke ‘synergievoordelen’. Waar dat soort voordelen bij overnames in de praktijk soms tegenvallen, spreekt ABN Amro in dit geval van „een laag uitvoeringsrisico” van de overname. Zo is het waarschijnlijk vrij gemakkelijk om de hypotheekportefeuilles ineen te schuiven. ABN Amro verwacht uiteindelijk in totaal zo’n 100 miljoen euro per jaar te kunnen besparen.
3Verdwijnt het merk NIBC nu?
Nee, althans: niet direct. ABN Amro is gewend om met meer merken te werken, lichtte Bérard toe in het FD. Zo is Tikkie van ABN Amro, werd recent BUUT gelanceerd, is Mees Pierson een belangrijke naam in de private banking en is naast ABN Amro Florius een hypotheekmerk van de bank. NIBC kan daar als spaar- en hypotheekmerk daar gewoon bijkomen.
De aanstaande overname kost wel een ander merk definitief de kop: Moneyou. Dat merk lanceerde ABN Amro in 2001 als pure online bank voor (eerst) hypotheken en (later, in 2008) sparen, in zowel Nederland als Duitsland. In 2020 waren de activiteiten van de bank al beperkt tot hypotheken. Om ruimte te maken voor NIBC als hypotheekmerk gaat de stekker er nu definitief uit bij Moneyou.
4Duidt de overname op de al lang verwachte consolidatie ?
Ja en nee. Binnen de Europese bankensector, maar ook bij bijvoorbeeld de Europese Centrale Bank, wordt al langer gezegd dat grote overnames nodig zijn om concurrerend genoeg te blijven met de grote Amerikaanse en Aziatische banken. Zo’n fusie zou dan grensoverschrijdend moeten zijn, om geen marktverstoring op de thuismarkten te voorzaken.
Tot nu toe is zo’n consolidatie echter uitgebleven door weerstand in de Europese lidstaten. Zo was er in Duitsland hevig verzet tegen de voorgenomen overname van Commerzbank door het Italiaanse Unicredit. Verder is een fusie over de grens vaak niet aantrekkelijk doordat de kapitaalseisen en -regels per land verschillen, wat de winstgevendheid na een fusie niet bevordert.
Wat daarom tot nu toe vooral plaatsvindt, is ‘kralen rijgen’: kleinere banken overkopen om zo groter te worden. In Spanje en Italië vonden dergelijke fusies afgelopen jaren plaats. ABN Amro’s overnamestrategie lijkt hier ook op: de bank rondt momenteel bijvoorbeeld de overname af van de Duitse private bank Hauck Aufhäuser Lampe.
Dit kralen rijgen vindt overigens vooral in één land plaats. Dat is gemakkelijker, omdat de betrokken banken al aan dezelfde juridische eisen moeten voldoen en het kapitaal ook binnen de grenzen blijft. Zoals nu grotendeels het geval is bij NIBC en ABN Amro.
De overname van NIBC past verder in een langer lopende trend, die laat zien dat kleinere banken moeite hebben zelfstandig het hoofd boven water te houden. Oorzaken zijn de toenemende toezichtseisen rond kapitaal en klantenscreening en de alsmaar hogere investeringen in digitalisering die banken moeten doen om hun klanten tevreden te houden. Dat kostte in 2011 al Friesland Bank de kop (gekocht door Rabobank), zette ASN Bank vorig jaar aan tot het schrappen van de merken SNS en Regiobank en deed Triodos bewegen zich terug te trekken uit Duitsland. En kost nu dus NIBC waarschijnlijk
5Hoe zeker is dat deze overname doorgaat?
Voor de overname kan doorgaan, moeten de ondernemingsraden van de beide banken en de toezichthouders hun fiat geven. Die laatste zijn onder meer de Europese Centrale Bank (bankentoezichthouders van ABN Amro) en De Nederlandsche Bank (toezichthouder van NIBC). Maar ook de Autoriteit Consument & Markt zal haar mening nog moeten geven.
Dat kan nog interessant worden. ACM kwam vorig jaar met een kritisch rapport over hoe de spaarmarkt in Nederland functioneert. De grote banken – ABN Amro, ING, Rabobank en de Volksbank (nu ASN Bank) – zouden zonder echt illegale prijsafspraken te maken kenmerken vertonen van een kartel. Door NIBC als concurrent weg te nemen, zou de druk op de grote spelers afnemen om aantrekkelijke spaarrentes te bieden.
Geef cadeau
Deel
Mail de redactie
NIEUW: Geef dit artikel cadeau
Als NRC-abonnee kun je elke maand 10 artikelen cadeau geven aan iemand zonder NRC-abonnement. De ontvanger kan het artikel direct lezen, zonder betaalmuur.