AFPEen medewerker van een kledingfabriek in Bangladesh (ter illustratie)

NOS Nieuws•vandaag, 14:54

  • Ardy Stemerding

    correspondent Europese Unie

  • Ardy Stemerding

    correspondent Europese Unie

Het Europees Parlement wil nieuwe duurzaamheidsregels stevig afzwakken. Ze worden vastgelegd in wat vaak de ‘antiwegkijkwet’ wordt genoemd. Die gaat in 2027 in, maar na een stemming vandaag is duidelijk dat hij veel minder streng zal worden. De wet is bedoeld om misstanden als kinderarbeid en milieuvervuiling in de toeleveringsketen van bedrijven aan te pakken.

Een van de afzwakkingen is dat de regels voor veel minder bedrijven gaan gelden dan eerder is afgesproken, namelijk alleen nog voor grote bedrijven met meer dan 5000 werknemers. Aanvankelijk was het de bedoeling dat alle bedrijven met meer dan 1000 mensen in dienst aan de regels zouden moeten voldoen.

Bedrijven moeten volgens de regels zelf gaan onderzoeken of ergens in hun toeleveringsketen iets misgaat. De roep om dit soort regels was een paar jaar geleden groot. Zeker na het instorten van een kledingfabriek in Bangladesh waarbij meer dan 1100 fabrieksarbeiders om het leven kwamen.

De Europese Unie sloot na jaren onderhandelen in 2023 een akkoord over de regels, mede om onveilige werkomstandigheden aan te pakken. Toch worden die regels nu alweer afgezwakt voordat ze ingaan.

Cowboybedrijven krijgen ruim baan en mogen een spoor van vernieling achter zich laten.

Initiatiefnemer Lara Wolters (GroenLinks-PvdA) is woedend

De initiatiefnemer van de wet, GroenLinks-PvdA-Europarlementariër Lara Wolters, is woedend over het afzwakken van de wet. “Weg is de aansprakelijkheid van oliebedrijven, weg de gerechtigheid voor slachtoffers van moderne slavernij, weg het nemen van verantwoordelijkheid voor milieu- en klimaatschade. Bedrijven die het goede willen doen blijven in de kou staan; cowboybedrijven krijgen ruim baan en mogen een spoor van vernieling achter zich laten, zodat wij in Europa aan onze trekken kunnen komen wat betreft fast-fashion, nieuwe gadgets en goedkope meuk.”

ANPEuroparlementariër Lara Wolters

De druk om de regels aan te passen was enorm. Grote EU-landen, Duitsland voorop, pleiten op allerlei terreinen voor deregulering. Ze vrezen dat Europese bedrijven de concurrentiestrijd verliezen met bedrijven uit VS of China, waar minder strenge regels gelden. Ook landen van buiten de EU voerden de druk op. Zo dreigde Qatar minder zaken te willen doen met de EU mochten de strengere regels blijven.

In het Europees parlement is een meerderheid gevoelig gebleken voor de druk. Ook de verplichting voor bedrijven om met een duurzaamheidsverslag te komen wordt uitgekleed. Die verplichting wordt geschrapt. Ze hoeven niet meer vast te leggen wat ze bijvoorbeeld doen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

CDA-Europarlementariër Tom Berendsen reageert tevreden: “Met deze stap bouwen we verder aan een duurzame economie, verlichten we de regeldruk en krijgt met name het midden- en kleinbedrijf meer zuurstof om te ondernemen.”

Nieuwe politieke wind in Europa

GroenLinks-PvdA zit het extra dwars dat de Europese christendemocraten met radicaal-rechts samenwerkten om de wet af te zwakken. “Met de openlijke samenwerking met extreemrechts hebben de Europese christendemocraten vandaag laten zien waar ze echt voor staan. Niet voor zorg voor elkaar, maar voor een economie van uitholling en uitbuiting.”

BBB-Europarlementariër Sander Smit is juist blij met de samenwerking met radicaal-rechtse partijen in het parlement. “Deze nieuwe centrumrechtse samenwerking van EVP, ECR en Patriotten is een historisch politiek feit en bewijst dat verandering in Brussel wél kan. BBB is er trots op als bindmiddel de brug te slaan tussen partijen en fracties die Europa samen weer uit het bureaucratische moeras van groene regeldruk en mislukt migratiebeleid willen trekken, zoals beloofd tijdens de Europese verkiezingscampagne.”

Het Europees Parlement moet ook nog onderhandelen met de EU-landen over de afzwakkingen. Maar ook daar wil een meerderheid van de landen dat de regels veel minder streng worden, dus dat de antiwegkijkwet wordt afgezwakt staat vast. Het is daarmee het zoveelste voorbeeld van Europese duurzaamheidsdoelen die het onderspit delven, in een poging de Europese concurrentiekracht te verbeteren.