AFPEen defensieoefening in Duitsland

NOS Nieuws•vandaag, 16:51

  • Charlotte Waaijers

    correspondent Duitsland

  • Charlotte Waaijers

    correspondent Duitsland

Duitsland gaat in geval van nood mannen aanwijzen die in dienst moeten. Dat heeft de regering na lang onderhandelen besloten. Ook komt er een wet waardoor de regering hoopt dat meer mensen vrijwillig het leger in gaan.

Volgens het ministerie van Defensie is het, gezien de Russische aanvalsoorlog in Oekraïne en de toenemende dreiging voor de rest van Europa, nodig om zich beter voor te bereiden op de verdediging van het land. Ook heeft Duitsland verplichtingen als lid van het NAVO-bondgenootschap.

Duitsland heeft daarvoor op dit moment niet genoeg personeel. Om aan de NAVO-verplichtingen te voldoen, zou Duitsland zo’n 260.000 militairen nodig hebben. Op dit moment komt Duitsland zo’n 80.000 soldaten tekort. Daarnaast zijn nog ongeveer 200.000 reservisten nodig.

Vragenlijsten en keuringen

Er was al afgesproken dat vanaf 1 januari iedereen na hun 18e verjaardag een QR-code krijgt voor een online vragenlijst. Mannen moeten die invullen, voor anderen is dat vrijwillig. De vragen draaien om opleiding, beschikbaarheid en bereidheid om in dienst te gaan.

Nieuw is dat defensie mannen nu ook meteen medisch en psychisch gaat keuren. Eerst de mannen die 18 worden, en dan in fases iedereen die al 18 is. Volgens bondskanselier Merz worden ongeveer 350.000 jongens jaarlijks volwassen. Om vrouwen te verplichten is een grondwetswijziging nodig, wat met de huidige verhoudingen in het parlement ingewikkeld is.

Met deze stappen wil defensie zicht krijgen op wie er geschikt is voor militaire dienst en waar zij ingezet zouden kunnen worden. Het daadwerkelijk in dienst gaan, blijft in eerste instantie nog een vrijwillige keuze.

Loterij

Wat de regering gaat doen als onvoldoende mensen zich vrijwillig melden, lag tot vandaag nog open. Eerder zei Merz te vermoeden dat het niet bij vrijwilligheid kan blijven. Nu heeft de regering afgesproken dat de Bondsdag in geval van nood via een aparte wet kan besluiten om een gedeeltelijke dienstplicht in te voeren.

Als er in een jaar meer mannen 18 worden dan het benodigde aantal extra militairen, zal slechts een deel van hen gedwongen in dienst moeten. In de aanloop naar het besluit heette dat een loterij, inmiddels is die term veranderd in Bedarfswehrpflicht: dienstplicht op basis van behoefte.

De precieze afspraken hierover zijn onduidelijk, blijkt uit de uitleg van partijen. De christendemocraten noemen de dienstplicht als toekomstige mogelijkheid, terwijl de sociaaldemocraten benadrukken dat dit nog aan de Bondsdag is.

“Er is geen reden tot zorgen of angst”, aldus Defensieminister Pistorius bij de presentatie van het besluit. Hij verwijst daarbij naar afschrikking in de Koude Oorlog. “Hoe beter onze strijdkrachten kunnen afschrikken en verdedigen, door bewapening, opleiding en personeel, des te kleiner de kans dat we überhaupt bij een conflict betrokken raken.”

Hij vertrouwt erop dat velen zich vrijwillig melden. Een brutoloon van 2600 euro en subsidie voor een rij-examen moeten daarbij helpen.

Kritiek van jongeren

Ook mogen mannen die volgens de overheid in dienst zouden moeten, volgens de grondwet nog altijd weigeren uit gewetensbezwaren. Zij moeten daarvoor een aanvraag indienen en kunnen dan een alternatieve sociale dienstplicht vervullen, bijvoorbeeld in de zorg.

Uit peilingen van de afgelopen maanden blijkt dat met name jonge Duitsers niet staan te springen om een herinvoering van de dienstplicht. Jongerenorganisaties vinden dat de regering meer moet investeren in onderwijs en mentale gezondheidszorg als ze zo’n groot beroep doet op jongeren.

Omslag in Duitsland

Ondertussen moet defensie flink investeren in extra opleidingspersoneel en kazernes. Sommige voorzieningen zijn niet meer voorhanden of verwaarloosd, omdat Duitsland jarenlang niet op een groot en sterk leger inzette. Dat lag lang gevoelig vanwege het naziverleden, en is ook na de Koude Oorlog aan banden gelegd.

Nog altijd geldt het zogeheten twee-plus-vier-verdrag, waarin de Duitse staten bij de hereniging in 1990 met de vier voormalige geallieerde landen onder meer afspraken dat het gezamenlijke Duitse leger moest krimpen tot maximaal 370.000 soldaten. Dat moest voorkomen dat Duitsland militair te sterk zou worden.

Het leger richtte zich daarna meer op buitenlandse trainings- en vredesmissies. In 2011 schortte de regering de dienstplicht op omdat die niet meer in verhouding stond tot de inzet van het leger. De geopolitieke situatie was dusdanig veranderd, dat de dienstplicht overbodig zou zijn.

Maar de Russische inval in Oekraïne heeft voor een omslag gezorgd in Duitsland. De regering mag sinds dit jaar onbeperkt lenen voor defensie-investeringen en volgens Merz moet Duitsland het grootste leger van Europa opbouwen.

Podcast De Dag

Deze week maakte podcast De Dag een aflevering over de hoogoplopende discussie over de dienstplicht. We legden contact met Duitse jongeren die bijna 18 jaar worden om te vragen wat zij daarvan vinden. De aflevering van De Dag is hier te beluisteren.